Sự trỗi dậy của DAO ở thời điểm hiện tại được cho là đang làm lu mờ đi những lợi thế của mô hình VC truyền thống.
Năm 2021 chứng kiến nguồn tiền từ các hoạt động đầu tư mạo hiểm lên tới 612 tỷ USD. Mức này đã tăng 108% so với năm trước và tăng 24% về tổng số thương vụ (deal) của VC (Venture Capital). Nhưng bất chấp tín hiệu khả quan này, vẫn có một số những điểm hạn chế nhất định. Và các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) có thể là một phương thức tốt để giải quyết một số vấn đề còn tồn tại trong bức tranh tổng quan của các VC truyền thống.
Hình thức đầu tư mạo hiểm đã cấp vốn cho hơn một nửa số công ty đại chúng của Hoa Kỳ vào năm 1979. Không những thế nó còn chiếm đến ⅓ giá trị của toàn bộ thị trường chứng khoán thời điểm đó. Tất cả 5 công ty có giá trị nhất ở Hoa Kỳ như Apple, Microsoft, Google, Amazon & Facebook đều bắt đầu là các công ty khởi nghiệp được VC hậu thuẫn.
Các quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên cấp vốn cho các công ty khởi nghiệp khi họ chưa tạo ra lợi nhuận nhưng được đánh giá là có tiềm năng tăng trưởng cao. Đôi khi, nếu may mắn, những khoản đầu tư này thậm chí có thể mang lại lợi nhuận kếch xù, lên đến cả trăm lần số tiền đầu tư ban đầu. Các VC lựa chọn tài trợ cho các công ty khởi nghiệp dưới dạng vốn chủ (equity) thay vì vay nợ. Nguyên nhân vì các công ty khởi nghiệp thường nghèo về tiền mặt nhưng có thể có tiềm năng phát triển rất lớn.
Trong phân khúc VC truyền thống có những ưu điểm rõ ràng như quy mô đầu tư lớn, tiềm năng tăng trưởng và mạng lưới đông đảo. Dẫu vậy nó vẫn có một số vấn đề nhức nhối, chẳng hạn như quá trình ra quyết định chậm chạp, bộ máy quan liêu cao, định giá cao và nhu cầu kiểm soát cao…
Các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) có thể là một trong những phương tiện tốt để giải quyết một số vấn đề mà các VC truyền thống đang gặp phải ở trên. Trong vai trò một phiên bản phi tập trung của một công ty, DAO được thúc đẩy bởi sự quản trị và ra quyết định bởi cộng đồng.
Điều này giúp nhắm mục tiêu trực tiếp vào một số điểm khó khăn của các VC, qua đó cho phép ra quyết định nhanh hơn, ít kiểm soát hơn đối với các công ty khởi nghiệp. Ngoài ra, DAO giúp tăng tính linh hoạt cho nhà đầu tư, tính đa dạng của các ý tưởng được tài trợ vốn, kiểm soát phi tập trung và cải thiện khả năng tiếp cận vốn cộng đồng.
Với những ưu điểm như vậy, câu hỏi đặt ra ở đây là liệu rằng các VC truyền thống có thể cạnh tranh được với sự xuất hiện của DAO hay không? Nói cách khác, liệu rằng DAO có khả năng lật đổ thế cờ và thay thế VC trong thời gian tới? Hãy cùng với BeInCrypto làm rõ quan điểm này trong bài viết dưới đây nhé.
Thực trạng của các VC truyền thống hiện nay
Có thể chúng ta đã biết, có ít nhất 3 cách để đầu tư vào vốn tư nhân (Private capital – Là thuật ngữ chung để chỉ đầu tư, điển hình là thông qua các quỹ, vào các tài sản không có sẵn trên thị trường đại chúng) bao gồm mua lại (buyouts), quỹ tăng trưởng (growth funds) và đầu tư mạo hiểm (venture capital).
Là một trong số 3 hình thức mà BeInCrypto vừa đưa ra ở trên, trong phần tiếp theo của bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào tìm hiểu về đầu tư mạo hiểm nhé. Đây là một dạng đầu tư vốn cổ phần, vốn chủ (private equity), là một hình thức tài trợ cho các công ty mới thành lập dự kiến sẽ có lợi nhuận theo cấp số nhân và tiềm năng tăng trưởng cao mà BeInCrypto đã nhắc đến ở phần trên.
Theo cách giải thích kỹ thuật, các công ty đầu tư mạo hiểm tạo ra một quỹ với nhiều khoản đầu tư khác nhau. Thậm chí, bản thân họ cũng sẽ không biết công ty nào mình sẽ đầu tư. Đổi lại, họ sẽ đưa ra ủy thác đầu tư với các loại hình doanh nghiệp khởi nghiệp mà họ có định hướng tham gia.
Đây là sơ đồ cơ bản để giới thiệu cách thức hoạt động của các VC:
Theo con số thống kê, khảo sát, lợi nhuận hàng năm của 1 quỹ VC dao động từ 15% – 27%, cao hơn so với lợi nhuận của chỉ số S&P 500 trong 10 qua, ở mức 9.9%. Với sự tăng trưởng ngày càng tăng, đặc biệt là ở châu Á, thị trường đã chứng kiến sự gia tăng về số lượng các giao dịch và lượng tiền tài trợ đổ vào các công ty khởi nghiệp trên toàn thế giới trong thời gian qua.
Năm 2021, hoạt động đầu tư mạo hiểm đạt 612 tỷ USD, tăng 108% so với năm trước. Trong 10 năm, mức tăng trưởng của giá trị các khoản đầu tư vào các dự án mạo hiểm trên toàn cầu là 92% YoY (Year over Year). Vào năm 2021, số lượng giao dịch VC trên toàn cầu cũng tăng 24%, với con số lên tới 11,601 giao dịch. Mặc dù có sự gia tăng rõ ràng, vẫn có những vấn đề cụ thể, chẳng hạn như lượng cổ phần của người sáng lập bị giảm, sự chậm trễ trong các quyết định và thời hạn tài trợ vốn…
Tổng quan về khái niệm DAO VC
DAO VC là một khái niệm về quản trị và ra quyết định của cộng đồng. Nghe qua thì thấy khái niệm này trái ngược với việc ra quyết định của cơ quan quản trị tập trung trong các VC truyền thống hiện nay. Nhưng nó được hứa hẹn sẽ mang đến một hệ sinh thái mạo hiểm, tự chủ cho cả người dùng cuối và các công ty khởi nghiệp.
DAO VC đang chứng minh sức hấp dẫn của mình ở thời điểm hiện tại. Khác với mô hình VC truyền thống, nó cho phép các nhà đầu tư nhỏ lẻ dễ dàng chuyển sang lĩnh vực tiền điện tử. Bên cạnh đó, nó cũng tạo điều kiện cho các công ty khởi nghiệp đa dạng hóa danh sách các nhà đầu tư bằng cách tạo ra hạn mức đầu tư thấp tới 1 USD. Những người dùng thông thường có thể dễ dàng tham gia vào thị trường như các nhà đầu tư truyền thống lớn khác. Để làm được điều này, nó tạo ra một nhóm những người đóng góp vào dự án dưới vai trò là chủ sở hữu nắm giữ token của các dự án đó.
Sự phát triển của công nghệ chuỗi khối đã thay đổi cách các nhà đầu tư có thể nghĩ về các quỹ đầu tư mạo hiểm. Các VC đang ngày càng đa dạng hóa khoản đầu tư của họ khi lựa chọn thêm lĩnh vực tiền điện tử. Thậm chí, họ cũng đang suy nghĩ về cách thay đổi cơ bản cấu trúc quỹ của họ để nó được tập trung hóa và tạo ra một môi trường toàn diện hơn cho nhiều nhà đầu tư tham gia vào không gian.
Thu hẹp khoảng cách và khả năng tiếp cận của các nhà đầu tư
Việc sử dụng DAO và áp dụng các mô hình tài chính tương tự như ICO là 2 cách mà các VC đang lựa chọn để mang lại dòng tiền lớn hơn và thu hút nhiều người tham gia vào lĩnh vực tiền điện tử. DAO có thể được mô tả như một cộng đồng được hình thành xung quanh một ý tưởng trung tâm mà mỗi thành viên cho rằng đáng để đầu tư. Tiền được gom chung vào và DAO sẽ chịu trách nhiệm theo dõi đóng góp của từng người và trao quyền quản trị tương xứng dựa trên tỷ lệ đóng góp.
Mặc dù DAO là một khái niệm tương đối mới, nhưng sự phát triển nhanh chóng của chúng cho thấy một xu hướng trong tương lai. Và xu hướng này có thể có ý nghĩa quan trọng đối với bối cảnh VC ở thời điểm hiện nay. Chưa đầy hai năm trước, khi Ethereum được giao dịch ở mức 230 USD, DAO rất ít. Hầu hết trong số các DAO này chỉ nắm giữ vài nghìn đô la mà thôi.
Tuy nhiên, sau một năm thị trường tiền điện tử tăng giá mạnh, hàng triệu người đã biết đến nó. Có hàng nghìn dự án đã khởi chạy và tạo ra phí. Lúc này, DAO hiện đang được tính bằng hàng triệu. Tổng tài sản được quản lý (AUM) cho kho bạc DAO, được DeepDAO thống kê đã tăng từ khoảng 380 triệu USD vào tháng 1 lên mức cao nhất khoảng 16 tỷ USD vào giữa tháng 9/2021.
Tăng trưởng của DAO từ 2021 – 2022
BeInCrypto đã liên hệ với Rona Perry, COO của DeepDAO, qua email để nhận xét về kịch bản hiện tại so với năm ngoái. Cô ấy đã trả lời với một bình luận rằng:
“Trong khi thị trường gấu đang diễn ra, tốc độ tăng trưởng của các DAO có dấu hiệu tăng tốc. Tổng số DAO mới được tạo trong năm nay lớn hơn năm ngoái. Mỗi tháng trong năm nay có gấp hơn 2 lần lượng DAO mới so với năm 2021. Các con số này phản ánh mối quan tâm của người dùng đối với các DAO và phần nào khẳng định vai trò của nó với tư cách là cơ sở hạ tầng chính của Web3.”
Trong 6 tháng từ tháng 5 đến tháng 10 năm nay, có 2,863 DAO đã bắt đầu hoạt động quản trị. Con số này nhiều hơn gấp đôi so với năm 2021, như được thấy trong biểu đồ bên dưới.
Theo thông tin được chia sẻ trong một dòng tweet vào ngày 24/11/2022 giúp làm sáng tỏ hơn về tốc độ tăng trưởng qua từng năm từ 2018 – 2022.
Theo đó, DeepDAO xếp hạng Uniswap DAO, BitDAO và ENS DAO là 3 DAO hàng đầu, với giá trị kho bạc ở mức 2.3 tỷ USD; 1.7 tỷ USD và 1 tỷ USD. Nhìn chung, các DAO này có khoảng 10,191 thành viên và tập trung vào các đề xuất liên quan đến quan hệ đối tác trực tiếp hoặc thỏa thuận hoán đổi với các dự án. Ngoài ra, một số cơ hội khác cũng hình thành như việc thành lập hiệp hội nghệ sĩ tự trị, hợp tác xã nông nghiệp và quỹ hệ sinh thái.
Sự gia tăng nhu cầu của DAO thời gian qua là một điều dễ nhận thấy. Tuy nhiên, vẫn có những ưu, nhược điểm về DAO mà có thể chúng ta chưa biết.
Những điểm cần xem xét về DAO
Như BeInCrypto đã nhắc đến ở đầu bài viết, các DAO là một giải pháp hữu hiệu để giải quyết một số vấn đề trong bức tranh toàn cảnh về VC truyền thống. Một số lợi thế hiện có của DAO bao gồm mở rộng khả năng tiếp cận các khoản đầu tư, tăng tính linh hoạt của nhà đầu tư, tăng tính đa dạng của các ý tưởng được tài trợ, kiểm soát phi tập trung và khả năng tiếp cận tốt hơn với cơ quan công quyền.
Mặc dù DAO đại diện cho những cơ hội tuyệt vời giữa nhiều bên liên quan, nhưng không thể bỏ qua những rủi ro cố hữu của ngành công nghiệp blockchain. Như với bất kỳ công nghệ mới nào, DAO có những rủi ro nhất định, chẳng hạn như các mối đe dọa bảo mật và việc ra quyết định tùy tiện. Khi chuyển từ không gian VC truyền thống sang không gian DAO VC, những rủi ro này phải được xử lý cẩn thận.
Mở rộng DAO với 2 mối quan tâm chính: Quy định và Bảo mật
Chính sách điều tiết chặt chẽ hơn: Sự giám sát của cơ quan quản lý có khả năng tăng cường khi số lượng DAO tăng lên.
Với sự gia tăng về số lượng DAO, chúng không còn có thể hoạt động ngoài tầm ngắm và né tránh các biện pháp quản lý. Do đó, việc thiết lập và sử dụng DAO ngày càng trở nên khó khăn. Với quy mô đầu tư ngày càng tăng hoặc số tiền tài trợ chảy qua DAO, các cơ quan quản lý có thể bắt đầu đàn áp ngay cả những DAO với số lượng thành viên hạn chế.
Vì các DAO đều có mức độ ẩn danh nhất định nên chúng có thể đóng vai trò như một phương tiện khác để rửa tiền từ các hoạt động bất hợp pháp. Đương nhiên, điều này khiến SEC có thêm lý do để điều tra.
Hơn nữa, vì các mã thông báo có thể được mua và bán thông qua công nghệ chuỗi khối nên các nhà quản lý coi các mã thông báo này là chứng khoán. Các cơ quan quản lý có thể đưa ra các chính sách mới nhằm thực thi các biện pháp chặt chẽ hơn đối với việc tăng vốn từ giao dịch mã thông báo. Do đó, khi bối cảnh cho DAO tiếp tục phát triển, các chính sách mới xung quanh không gian này có thể sẽ xuất hiện.
Bảo mật: Các lỗi trong mã DAO/Hợp đồng thông minh có thể khiến tài sản gặp rủi ro
Như BeInCrypto đã đề cập trước đây, có nhiều phương thức được ứng dụng để hack DAO. Chẳng hạn, chỉ một tháng trước, OlympusDAO đã bị tấn công gây thiệt hại 300 nghìn USD. Vào năm 2016, một kẻ tấn công đã có thể rút tổng cộng 3.6 triệu ETH ra khỏi The DAO. Lượng ETH này trị giá khoảng 55 triệu USD, chiếm khoảng một phần ba tổng tài sản tại thời điểm đó. Cuộc tấn công có thể xảy ra do trục trặc trong mã cơ bản của The DAO, khiến nó xử lý cùng một giao dịch nhiều lần.
Lỗi code có thể khiến DAO gặp rủi ro
Mã cơ bản của DAO, còn được gọi là hợp đồng thông minh, có vai trò thiết lập tính tự thực thi của nó, loại bỏ nhu cầu can thiệp của con người mà quỹ đầu tư nổi tiếng dựa trên Ethereum trước giờ vẫn đang áp dụng. Khi có sự cố tấn công xảy ra, DAO có thể sẽ xử lý cùng một giao dịch nhiều lần.
Nói như vậy có nghĩa là DAO hoạt phụ thuộc vào các hợp đồng thông minh. Nếu có lỗi hoặc lỗi trong mã code của DAO, nó sẽ khiến tài sản của quỹ đầu tư gặp rủi ro. Đây là rủi ro không tồn tại với quỹ đầu tư mạo hiểm truyền thống. Tính bảo mật của tài sản trong một công ty VC truyền thống không có nguy cơ bị kẻ tấn công ẩn danh đánh cắp.
Lời kết
Với những sáng kiến và sự xuất hiện của các dự án Web 3.0 trong metaverse, sự xuất hiện của DAO sẽ tiếp tục tăng. Các nhà đầu tư mạo hiểm muốn tham gia và giành cơ hội trong lĩnh vực Web 3.0 cần phải duy trì tính cạnh tranh với các DAO này.
Bất chấp sự dân chủ hóa do DAO mang lại, các nhà đầu tư vẫn cần cảnh giác với những rủi ro của DAO, chủ yếu liên quan đến chiến lược đầu tư và bảo mật mà BeInCrypto đã chia sẻ ở trên. Các VC có thể tiếp tục có lợi thế hơn DAO về mạng lưới liên hệ được xây dựng qua nhiều năm và chuyên môn của họ trong việc mở rộng quy mô kinh doanh với những người sáng lập khởi nghiệp.
Để tận dụng tối đa cả hai phân khúc trên, các nhà đầu tư nên để mắt đến mô hình kết hợp DAO-VC. Điều đó đang tận dụng các đặc tính hướng đến cộng đồng dựa trên chuyên môn hoạt động của DAO và VC. Mô hình kết hợp mới này sẽ tiếp tục thách thức ranh giới của VC truyền thống. Hơn nữa, hãy xem xét những cách mới để biến mô hình này thành một mô hình hiệu quả. Với sự xuất hiện của DAO và mô hình kết hợp DAO VC nói trên, những người sáng lập công ty khởi nghiệp sẽ có nhiều lựa chọn kêu gọi vốn hơn trong thời gian tới.
Tham gia nhóm cộng đồng của BeInCrypto Telegram | Facebook fanpage | Facebook group để cập nhật những tin tức, bài viết mới nhất chia sẻ về làn sóng và sự xuất hiện của DAO trong thời gian tới nhé.
Tất cả thông tin có trên trang web của chúng tôi được xuất bản với thiện chí và chỉ dành cho mục đích thông tin chung. Bất kỳ hành động nào người đọc thực hiện đối với thông tin được tìm thấy trên trang web của chúng tôi, họ cần phải đánh giá lại và hoàn toàn chịu rủi ro từ quyết định của chính họ.
