Lightning Network là một giải pháp Layer 2 nhằm giải quyết vấn đề về tốc độ giao dịch trên mạng Bitcoin bằng cách xử lý các giao dịch ngoại tuyến.
Lượng Bitcoin bị khóa trong kênh thanh toán qua Lightning Network đạt ATH
Mới đây nhất, theo dữ liệu BeInCrypto ghi nhận từ The Block Research, lượng Bitcoin (BTC) bị khóa trong các kênh thanh toán của Lightning Network đạt 5,490 BTC (tương đương khoảng 132 triệu USD). Mức này đã tăng 63% so với đầu năm ngoái, tăng từ mức 3,350 BTC vào ngày 01/1/2022.
Chúng ta có thể thấy việc Lightning Network có khả năng giảm thiểu các vấn đề trên mạng chính Bitcoin đã khiến nó trở thành một lựa chọn hấp dẫn cho các doanh nghiệp và cá nhân. El Salvador là quốc gia đầu tiên chấp nhận Bitcoin như là một loại tiền tệ hợp pháp. Kết hợp với Strike, quốc gia này hỗ trợ các khoản thanh toán vi mô thông qua mạng Lightning. Tương tự, Twitter đã sử dụng Lightning Network để kích hoạt các tính năng tip Bitcoin trên nền tảng của mình vào năm 2021.
Sự tăng trưởng về công suất của Lightning Network trùng khớp với đợt tăng giá ngắn hạn của Bitcoin. Giá của tiền điện tử này đã tăng hơn 50% kể từ ngày 01/1/2023, từ mức 16,500 USD lên hơn 24,800 USD tại thời điểm BeInCrypto viết bài. Vậy Lightning Network là gì? Liệu rằng mạng Lightning có giúp Bitcoin dễ dàng trở thành một phương tiện thanh toán trên toàn cầu? Hãy cùng với BeInCrypto tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết này nhé.
Tổng quan về Lightning Network
#1. Lightning Network là gì?
Mạng Lightning hay Lightning Network là giải pháp Layer 2 được thêm vào chuỗi khối Bitcoin. Mục đích của mạng là giúp giải quyết các vấn đề hạn chế đang gặp phải của mạng Bitcoin hiện nay. Như chúng ta đã biết, các mạng lưới blockchain như Bitcoin cần phải cân bằng giữa 3 yếu tố là Tính phi tập trung – Khả năng mở rộng và Bảo mật. Riêng ở Bitcoin, khả năng mở rộng đang bị hạn chế khi lượng giao dịch được xử lý mỗi giây (TPS) chỉ vào khoảng từ 5 – 7 TPS.
Nhờ có Lightning Network, mạng Bitcoin có thể giải quyết được vấn đề này. Tuy nhiên, cách làm của Lightning Network tương tự như các giải pháp Layer 2 khác trên Ethereum vậy. Nghĩa là nó phụ trách xử lý trước các giao dịch bên ngoài chuỗi và sẽ tổng hợp lại để ghi vào chuỗi sau đó. Bằng cách làm như vậy, mạng Lightning có thể giải quyết được phần nào vấn đề nan giải hiện nay trong khi vẫn hưởng lợi từ mô hình bảo mật phi tập trung mạnh mẽ của mạng chính.
#2. Lightning Network hoạt động như thế nào?
Dựa vào phần nguyên lý cơ bản mà BeInCrypto đã chia sẻ ở trên, chúng ta có thể hình dùng cách thức hoạt động cụ thể của giải pháp Layer 2 này như sau:
- Giao thức này cho phép mở kênh thanh toán ngang hàng giữa hai bên giao dịch. Nghĩa là 2 người giao dịch với nhau qua 1 kênh riêng. Nó cho phép họ gửi BTC không giới hạn gần như ngay lập tức và cũng như không tốn kém. Người trả tiền sẽ phải khóa một lượng Bitcoin nhất định vào mạng.
- Đương nhiên, ở giai đoạn này nó chưa được cập nhật lên mạng Bitcoin. Các giao dịch mới chỉ dừng lại ở việc ghi nhận cộng trừ số học dựa trên lượng Bitcoin được khóa trước đó. Khi kênh được đóng, các giao dịch sẽ gói thành một giao dịch duy nhất và được thực hiện trên blockchain Bitcoin. Lúc này, các khoản tiền sau khi bù trừ con số dựa theo lịch sử chuyển tiền của kênh sẽ được gửi đến từng bên.
- Như vậy, trong một kênh có thể có hàng ngàn giao dịch được diễn ra. Hai bên có thể chuyển tiền giữa họ vô thời hạn trong kênh mà không cần thông báo cho chuỗi khối chính. Tuy nhiên, chỉ có giao dịch mở và đóng kênh mới được ghi lại trên mạng Bitcoin. Sự tiết giảm khối lượng giao dịch giúp giải phóng dung lượng khối, qua đó giúp giảm phí mạng.
Bởi vì tất cả các giao dịch trong chuỗi khối không cần phải được tất cả các nút chấp thuận, nên chiến lược này tăng tốc đáng kể thời gian giao dịch. Các nút Lightning Network có khả năng định tuyến các giao dịch được hình thành bằng cách kết hợp các kênh thanh toán riêng lẻ giữa các bên liên quan. Do đó, Lightning Network là kết quả của nhiều hệ thống thanh toán được liên kết với nhau.
#3. Ví dụ về cách thức hoạt động của Lightning Network
Để giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm cũng như cách thức hoạt động của mạng Lightning, hãy cùng với BeInCrypto tìm hiểu qua một ví dụ sau đây.
- Giả sử bạn đến 1 quán cafe và mua 1 cốc cafe và lựa chọn thanh toán bằng Bitcoin.
- Với mạng Bitcoin thông thường, có thể khoản phí người dùng phải trả cho giao dịch đó sẽ lớn hơn cả tiền phí mua cốc cafe. Việc chuyển sang Lightning Network sẽ giúp giải quyết được vấn đề này.
- Bạn và quán cafe đó có thể mở riêng ra một kênh thanh toán giữa 2 người. Bạn sẽ cần đặt cọc một lượng Bitcoin trong kênh đó.
- Mỗi lần mua cafe, tiền thanh toán sẽ được ghi lại trong kênh đó với giao dịch rẻ hơn đáng kể. Cho đến khi lượng Bitcoin đặt cọc trước đó của bạn được sử dụng hết, bạn hoặc cửa hàng cafe có thể sẽ quyết định đóng kênh lại.
- Lúc đó, tất cả các giao dịch trước đó sẽ được thống kê và ghi lại trên mạng chính Bitcoin.
Như vậy, Lightning Network tạo ra một hợp đồng thông minh giữa hai bên. Các quy tắc thỏa thuận được mã hóa vào hợp đồng khi tạo và không thể bị phá vỡ. Hợp đồng được nói đến ở đây là Hash Timelock (HTLC). Mã hợp đồng thông minh cũng đảm bảo rằng việc thực hiện hợp đồng là tự động. Khi các yêu cầu đó được đáp ứng, chẳng hạn như khi bạn trả đúng số tiền cho một ly cà phê, hợp đồng sẽ tự động hoàn thành mà không cần sự tham gia của bên thứ ba. Lightning Network ẩn danh các giao dịch trong kênh thanh toán sau khi được xác thực. Tất cả những gì mọi người có thể thấy là tổng giá trị chuyển giao, không phải các giao dịch riêng lẻ bên trong nó.
#4. Những hạn chế của Lightning Network là gì?
Chúng ta không phủ nhận Lightning Network là một giải pháp lớp 2 nhằm gia tăng khả năng mở rộng của mạng Bitcoin. Tuy nhiên, nội tại của giải pháp này cũng tồn tại một vài nhược điểm nhất định. Cụ thể:
Tính tiện dụng
Ở một góc độ nào đó, việc khoá một lượng Bitcoin trong các kênh thanh toán là một điều không mấy dễ chịu với nhiều người. Với mỗi người khác nhau, bạn sẽ cần phải tạo một kênh thanh toán chung với họ. Hãy tưởng tượng, nếu Bitcoin được ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày, có hàng tỷ giao dịch vi mô mà bạn muốn thực hiện. Lúc đó, sẽ có rất nhiều kênh thanh toán được tạo lập và bạn sẽ phải khoá một lượng lớn BTC để tiện khi dùng. Đương nhiên, bạn có thể lựa chọn đóng kênh để lấy lại lượng BTC đó nhưng ít nhất nó sẽ bất tiện hơn nhiều khi bạn có sẵn một chiếc ví và có thể thanh toán hoặc rút ra bất cứ lúc nào bạn thích.
Tính khả dụng
Như BeInCrypto đã nói ở trên, không phải lúc nào việc tiếp cận với Lightning Network cũng dễ với tất cả mọi người. Việc thực hiện giao dịch giữa các địa chỉ ví với nhau vốn đã mang đến nhiều khó khăn cho những người không chuyên rồi. Với Lightning Network, người dùng sẽ cần phải thực hiện các thao tác đóng/mở kênh, đặt cọc BTC…
Trong vài trò là một giao thức riêng biệt với mạng chính của Bitcoin, Lightning Network yêu cầu một loại ví khác để người dùng có thể tạo các kênh thanh toán. Các nhà giao dịch không thể sử dụng Lightning Network nếu không có ví được tối ưu hóa riêng cho nó. Do đó, điều này càng tạo thêm những rào cản cho người mới tham gia. Và khi càng nhiều công đoạn thì khả năng phổ cập càng hạn chế và ngược lại.
Sự khác biệt giữa SegWit, Taproot và Lightning Network
Để giải quyết các vấn đề hiện tại của mạng Bitcoin, nhiều giải pháp đã được giới thiệu trước đó và Lightning Network là một trong số đó. Chúng ta đã nghe nhiều đến các giải pháp như SegWit hay Taproot. Vậy điểm khác biệt chính giữa các giải pháp này là gì?
Trước hết, để hiểu hơn về sự so sánh này, độc giả có thể tham khảo thêm bài viết trước đó của BeInCrypto về Bitcoin SegWit hay Bitcoin Taproot.
- Bicoin SegWit: Là một bản cập nhật của mạng lưới Bitcoin. Tuy nhiên, cách giải quyết vấn đề của nó là vẫn xử lý các giao dịch trên chuỗi chính. Nó chỉ tách tách biệt chữ ký số ra khỏi dữ liệu của một giao dịch để nó nhẹ hơn, từ đó trong một khối sẽ chứa được nhiều giao dịch hơn. Ngoài ra, đối với SegWit2x thì nó còn tăng kích thước khối (từ 1MB lên 2MB).
- Bitcoin Lightning Network: Nó không trực tiếp xử lý tất cả mọi giao dịch diễn ra trên chuỗi. Nó mà một mạng Layer 2 hoạt động song song với mạng chính. Các giao dịch sẽ được xử lý trên mạng Layer 2 này sau đó sẽ được tổng hợp lại và được lưu vào bộ đệm để mạng Bitcoin xử lý cuối cùng.
- Bitcoin Taproot: Thực chất đây là bản nâng cấp giúp ẩn đi các thông tin quan trọng trong giao dịch Bitcoin. Nghĩa là thông qua Taproot, người ta không phân biệt được đó là giao dịch Lightning Network, giao dịch đa chữ ký, hay giao dịch P2P. Chúng ta chỉ nhìn thấy nó như một giao dịch P2P bình thường, có địa chỉ gửi và địa chỉ nhận.
Có thể nói, SegWit đã đóng vai trò gợi mở những ý tưởng mới được đề xuất tiếp tục sau này như Bitcoin Taproot hay Lightning Network.
Tương lai của Lightning Network
Ngay từ đầu bài viết, may mắn là chúng ta đang thấy việc áp dụng Lightning Network đang ngày càng gia tăng. Mặc dù giá trị của nó còn kém xa so với các kênh thanh toán truyền thống nhưng đây cũng là một bước ngoặt lớn cho một giải pháp mới chỉ vài năm tuổi. Đây có thể là những người trả tiền cho hàng hóa và dịch vụ, sử dụng ứng dụng…
Một tín hiệu đáng mừng khác là chúng ta đang ngày càng thấy nhiều sàn giao dịch tiền điện tử đang bắt đầu hỗ trợ mạng Lightning. Điều này có thể đưa nó tiếp cận đến với nhiều nhà giao dịch hơn nữa. Và khi Lightning Network tiếp tục phát triển, chúng ta có thể trông đợi sự xuất hiện của nhiều hơn nữa sự tích hợp hỗ trợ mạng Layer 2 này trong tương lai.
Câu hỏi thường gặp
Lightning Network có đồng coin/token riêng không?
Phí trên mạng Bitcoin Lightning được tính như thế nào?
Vào ngày 23 và 24/3 tới đây, một hội nghị về Lightning Network lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam. Hội nghị sẽ có sự hiện diện của những chuyên gia trong ngành là những người yêu thích Bitcoin nói riêng và tiền điện tử nói chung từ khắp nơi trên thế giới. Tất cả sẽ cùng chia sẻ những câu chuyện, những kế hoạch và kỳ vọng trong tương lai về Lightning Network. BeInCrypto hân hạnh là một đối tác truyền thông, đồng hành cùng hội nghị Lightningcon Việt Nam lần này. Tham gia nhóm cộng đồng của BeInCrypto trên Telegram để cập nhật những tin tức mới nhất về sự kiện này nhé.
Tất cả thông tin có trên trang web của chúng tôi được xuất bản một cách thiện chí và chỉ dành cho mục đích thông tin chung. Người đọc tự trách nhiệm với bất kỳ hành động nào thực hiện đối với thông tin được tìm thấy trên trang web của chúng tôi.
Tại Learn, ưu tiên của chúng tôi là cung cấp thông tin chất lượng cao. Chúng tôi dành thời gian để xác định, nghiên cứu và tạo ra nội dung giáo dục hữu ích cho độc giả.
Để duy trì tiêu chuẩn này và tiếp tục tạo ra nội dung tuyệt vời, các đối tác của chúng tôi có thể thưởng cho chúng tôi một khoản hoa hồng cho các vị trí trong bài viết của chúng tôi. Tuy nhiên, những khoản hoa hồng này không ảnh hưởng đến quy trình tạo nội dung không thiên vị, trung thực và hữu ích của chúng tôi.
