DeFi là gì? 4 ứng dụng chính của DeFi trong thực tế

DeFi hay còn gọi là Tài Chính Phi Tập Trung (Decentralized Finance) là các dịch vụ tài chính được xây dựng trên nền tảng công nghệ blockchain. Nó tìm cách trao quyền cho tất cả mọi người bằng cách tạo ra một hệ thống tài chính mở, toàn diện và hiệu quả. Bằng cách sử dụng hợp đồng thông minh (Smart Contract), nền tảng DeFi cung cấp một nền tảng tài chính không cần cấp phép, do đó nó bao gồm tất cả các dịch vụ tài chính. DeFi đã dần chứng tỏ sự hữu dụng của nó trong thực tế với nhiều ứng dụng ý nghĩa, có thể kể đến như là: các sàn giao dịch phi tập trung, nền tảng cho vay, thị trường dự đoán,… và còn nhiều ứng dụng khác. DeFi cho phép loại bỏ đối tượng trung gian và thay thế nó bằng hợp đồng thông minh – điều này sẽ tạo ra các giao thức không cần đến lòng tin. Hợp đồng thông minh là hợp đồng tự nó sẽ thực hiện theo đúng thỏa thuận đã được lập trình từ trước giữa người mua và người bán. Với việc loại bỏ đối tượng trung gian, DeFi cung cấp quyền truy cập vào các dịch vụ tài chính nhất là những dịch vụ tài chính không cần đến ngân hàng như là hệ thống hiện tại. Trong bài hướng dẫn này, chúng ta sẽ cùng xem xét những vấn đề thú vị sau:

• Sự khác biệt giữa DeFi và Fintech
• Những ứng dụng thực tế của Tài Chính Phi Tập Trung
  • Vay & Cho vay với DeFi
  • Quản lý tài sản với DeFi
  • Phái sinh
  • Bảo hiểm với DeFi
• Những rủi ro liên quan đến DeFi
• Kết luận

Sự khác nhau giữa DeFi và Fintech

Rất dễ để bạn nhầm giữa DeFi và Fintech. Cả hai đều hoạt động thông qua Internet và chúng đều cung cấp các dịch vụ tài chính mà không cần phải giao dịch với các ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính truyền thống. Tuy nhiên, chúng lại khác nhau ở một số mức độ cơ bản. Một trong những khác biệt nổi bật nhất, là trong khi Fintech đưa cơ sở hạ tầng tài chính truyền thống lên Internet, thì DeFi được xây dựng dựa trên công nghệ blockchain. Một ví dụ về việc thí điểm Fintech là Square. Square là một bộ xử lý thanh toán cung cấp khả năng thanh toán xuyên biên giới và chi phí rẻ hơn so với ngân hàng truyền thống. Tuy nhiên, nền tảng Square vẫn còn phụ thuộc vào một cơ quan trung ương – đó là chính bản thân Square. Công ty hoàn thành các giao dịch thay cho khách hàng, và khách hàng cũng được yêu cầu phải cung cấp những nhận dạng hợp lệ trước khi mở tài khoản. DeFi thì hoàn toàn khác. DAI là một stablecoin dựa trên nền tảng của Ethereum với giá trị được neo tương đương với một đô la. Bất cứ ai giao dịch với loại tiền này thì không cần phải tin tưởng vào bất kỳ tổ chức nào để hoàn thành giao dịch. Thay vào đó, các giao dịch được xác thực bởi những thợ mỏ của Ethereum trên blockchain. Điều này được thực hiện mà không phân biệt bất cứ quốc gia hay sắc tộc nào.

• Xem thêm: Hướng dẫn toàn tập về DeFi, Yield Farming và thu nhập thụ động cho nhà đầu tư tiền điện tử.

4 ứng dụng thực tế của Tài Chính Phi Tập Trung

1. Vay & Cho vay với DeFi

Đây có lẽ là ứng dụng thực tế có ý nghĩa nhất đối với DeFi. Các nền tảng Vay & Cho vay cung cấp các khoản vay cho người dùng mà không cần đến trung gian nào, như là BlockFi. Ngoài ra còn có các giao thức cho vay và trả lãi cho người dùng bằng stablecoin hoặc một đồng tiền điện tử. Hiện tại, các blockchain EOS và Ethereum là những blockchain phổ biến nhất để triển khai các nền tảng Vay & Cho vay của DeFi. Một số nền tảng nổi tiếng nhất của dạng này, có thể kể đến các cái tên như là: Dharma, Compound và BlockFi.

Compound

• Giao thức của Compound hỗ trợ các token như BAT, DAI, ETH, USDC, REP, ZRX.
• Compound sử dụng đồng tiền của riêng mình, gọi là cToken (cBAT), cho phép người cho vay và người đi vay sử dụng trên nền tảng của họ.
• Không giống như một số nền tảng DeFi khác, lãi suất của Compound không cố định – chúng tùy thuộc vào biến động của thị trường.

Dharma

• Dharma là một nền tảng Vay & Cho vay p2p bán tập trung (semi-centralized).
• Dựa trên blockchain Ethereum, nền tảng này hỗ trợ DAI, ETH và USDC để thế chấp.
• Lãi suất khác nhau tùy thuộc vào các đồng tiền điện tử.
• Tỷ lệ Vay & Cho vay là như nhau, và được xác định bởi đội ngũ đứng đằng sau tài sản.

Maker

• Maker là công ty đứng đằng sau stablecoin DAI.
• Nền tảng Vay & Cho vay này dựa trên blockchain Ethereum, hỗ trợ token DAI và ETH. Nền tảng cho phép người dùng vay tiền bằng DAI. Tuy nhiên, không giống như các mô hình p2p khác, giao thức này sẽ phát hành tiền điện tử từ các bể dự trữ (reserve pools).
• Nền tảng này dự dịnh cho phép người đi vay ký gửi một số tài sản làm tài sản đảm bảo, để giúp bù đắp vào sự biến động của một tài sản.

2. Quản lý tài sản với DeFi

Các công cụ quản lý tài sản DeFi đóng vai trò là người giám sát tài sản, nhưng không tham gia vào bất kỳ dịch vụ ngân hàng hoặc thương mại nào. Trong DeFi, các công cụ quản lý tài sản cung cấp các ứng dụng ví và nhiều công cụ khác giúp cho chủ sở hữu tiền điện tử quản lý tài sản của họ. Các nhà đầu tư mới có thể gặp khó khăn khi thiết lập ví, hoặc tìm hiểu về những vấn đề trong thị trường (như đa dạng hóa đầu tư, tìm sàn giao dịch, v.v..). Thì khi đó, các công cụ quản lý tài sản sẽ giúp họ loại bỏ những điều phức tạp.

Melon

• Melon là một nền tảng DeFi cung cấp các giải pháp quản lý tài sản cho người dùng.
• Với ETH và token ERC, người dùng cũng có thể quản lý tài sản của mình và của cả những người khác.
• Nền tảng này hoàn toàn phi tập trung, và các giao thức cũng được quản lý bởi cộng đồng – không có cơ quan trung ương hoặc hội đồng quản trị nào chi phối.

InstaDApp

• InstaDApp là một ví thông minh phi tập trung hoạt động trên giao thức MakerDAO.
• InstaDApp cho phép người dùng theo dõi các tài sản blockchain của họ theo cách phi tập trung, do đó có thể tối ưu việc nắm giữ thông qua một số giao thức.
• Nền tảng này vẫn chỉ giới hạn ở vì web Ethereum 3.0.

3. Phái sinh

Một hình thức phái sinh là một hợp đồng giữa hai hoặc nhiều bên dựa trên sự biến động của một tài sản cơ cở nhằm sinh lời. Các công cụ phái sinh của DeFi rất linh hoạt, vì chúng chạy trên các hợp đồng thông minh, nên chúng có thể phát hành thành những hợp đồng phái sinh đã được mã hóa và thực hiện một cách tự động. Nhìn chung, hình thức phái sinh này để được sử dụng để bảo vệ nhà đầu tư khỏi biến động giá, và để suy đoán về hiệu quả sinh lời của một tài sản trong tương lai. Một số ví dụ về các nền tảng phái sinh DeFi, như là:

UMA

• UMA là một nền tảng hợp đồng phi tập trung cho phép thực hiện Hoán đổi tổng lợi tức (Total Return Swaps) trên Ethereum, để có thể hướng đến một số tài sản khác.
• Nền tảng này có một giao thức mã nguồn mở, cho phép hai bên đối tác tùy chỉnh và tạo hợp đồng thông minh. Tuy nhiên, những hợp đồng thông minh này được đảm bảo với các ưu đãi kinh tế.
• UMA yêu cầu một nguồn cấp dữ liệu giá để trả về thông tin giá hiện hành của tài sản cơ sở.

Synthetix

Synthetix hoạt động như một nền tảng giao dịch và phát hành đa tầng, cho phép người dùng “đúc” ra nhiều loại tài sản khác nhau bao gồm cả tiền điện tử, fiat, và phái sinh. Với token của Synthetix, người dùng có thể đầu tư vào một số tài sản hàng đầu (như là Bitcoin, vàng và đồng đô la) cũng như cổ phiếu (như là Apple, Tesla,…) ngay trong blockchain Ethereum. Một người dùng đầu tư tài sản thế chấp dưới dạng token của Synthetix và tạo ra tài sản tổng hợp của riêng mình. Từ đó, họ có thể giao dịch hoặc chuyển đổi nó thành một dạng tài sản khác. Và quá trình này là hoàn toàn độc lập không có sự can thiệp của bất kỳ đối tác nào.

4. Bảo hiểm với DeFi

Bảo hiểm tiền điện tử là một trong những chủ đề được quan tâm lớn nhất trong thị trường tiền điện tử. Các nhà đầu tư luôn muốn có một nền tảng có thể giúp họ bảo mật những khóa riêng tư và tài sản số, đặc biệt tránh khỏi những vụ hack, tấn công an ninh hay đôi khi là để tranh khỏi những bất cẩn từ chính họ, và khỏi hậu quả của việc quản lý quỹ sai lầm. Các giao thức bảo hiểm DeFi giúp cho người dùng có thể nhận được những chính sách bảo hiểm dựa trên hợp đồng thông minh, và sỡ hữu các tài sản số thông qua các quỹ gộp (pooling funds) để xử lý những khiếu nại cá nhân. Phải thừa nhận rằng, thị trường bảo hiểm DeFi còn nhỏ bé. Tuy nhiên, khi thị trường chung ngày càng phát triển, người quan tâm tham gia cũng sẽ phát triển theo. Một cái tên khá nổi tiếng trong lĩnh vực này có thể kể đến Nexus Mutual – đây là một giao thức bảo hiểm phi tập trung dựa trên Ethereum, cho phép bất cứ ai mua bảo hiểm hoặc đóng góp vốn để giúp giải quyết các khiếu nại thông qua giao thức chia sẻ rủi ro. Các thành viên sẽ sở hữu một nhóm bảo hiểm, việc tham gia vào nhóm này được tiến thành bằng cách đóng góp ETH để đổi lấy token NXM. Tuy nhiên, sẽ cần phải có ít nhất 12.000 ETH để tất cả những yêu cầu bảo hiểm được xử lý.

3 rủi ro liên quan đến DeFi

1. Những rủi ro của hợp đồng thông minh

Các giao dịch của DeFi không phụ thuộc vào bên trung gian. Tuy nhiên, nó vẫn tồn tại những rủi ro nhất định với hợp đồng thông minh. Hợp đồng thông minh là mã nguồn mở. Điều này có nghĩa là những người khác có thể xem xét mã nguồn đó. Những đánh giá dành cho hợp đồng thông minh có thể khiến người dùng cảm thấy an tâm, nhưng biết đâu đấy ai đó có thể bỏ lỡ một điều quan trọng, và nó gây ra lỗi hoạt động dẫn đến hệ quả khủng khiếp. DAO là một trong những dự án gây quỹ cộng đồng điện tử lớn nhất từ trước đến nay, và nó đã bị ảnh hưởng sau khi “hacker” khai thác được lỗ hỗng trong mã nguồn mở của nó. Lỗ hổng này đã cho phép “hacker” lấy đi khoảng 1/3 số tiền gây quỹ.

2. Tính tập trung của nguồn cấp dữ liệu

Một trong những giới hạn quan trọng nhất của hoạt động blockchain, là không có khả năng truy cập dữ liệu nằm ngoài chuỗi (Off-chain). Điều này được giải quyết bằng Oracles – Oracles cho phép truy cập vào dữ liệu quan trọng nằm bên ngoài. Với Oracles, hợp đồng thông minh có thể lấy thông tin từ thế giới bên ngoài và thực hiện các thay đổi dựa trên những thông tin đó. Tuy nhiên, thử nghĩ đến kịch bản Oracles cung cấp thông tin sai. Điều này có thể trở thành thảm họa. Dù thông tin sai đó là chủ ý hay không chủ ý, thì chúng cũng đã từng xảy ra. Oracles được sử dụng bởi Synthetix đã từng gửi dữ liệu sai. Một con bot được sử dụng bởi một trong những chủ sở hữu của nền tảng đã bắt được điều này và may mắn kiếm hơn 1 tỷ đô la lợi nhuận trong vòng chưa đầy một giờ.

3. Nguồn vốn vay không hiệu quả

Tính chất không cần cấp phép của các khoản vay DeFi là một điều đáng khen ngợi. Tuy nhiên, nếu so sánh với tài chính truyền thống, thì nó vẫn chưa thật sự hiệu quả. Vì các khoản vay mà bạn có thể nhận so với tài sản bạn thế chấp, thì không ưu đãi bằng khoản vay bạn có thể nhận với kiểu vay truyền thống.

Kết luận

• DeFi vẫn đang phát triển để trở thành một trong những phần quan trọng của nền tài chính tiền điện tử. Bằng cách cung cấp quyền tự do tài chính và loại bỏ bên trung gian khỏi các giao dịch tài chính quan trọng, mô hình này đang trên đà tăng trưởng theo cấp số nhân một cách nổi bật.
• Dịch vụ tài chính hiệu quả và minh bạch mà một sứ mệnh cực kỳ quan trọng mà nền tài chính truyền thống đã nhiều lần chứng tỏ nó không thực hiện tốt. DeFi đang đi đúng hướng để tạo nên một cuộc cách mạng cần thiết.
• DeFi nhanh chóng trở thành một động lực chính cho sự phát triển của Ethereum. Có những báo cáo gần đây cho biết tổng số tiền được giữ trong các hợp đồng tài chính phi tập trung đã vượt mức 900 triệu đô la. Dù DeFi luôn định vị mình là một giải pháp thay thế cho tài chính truyền thống, nhưng nó vẫn còn một chặng đường dài trước khi chuyển đổi từ một thị trường ngách sang thị trường tài chính chính thống.