StarkNet và StarkEx là hai giải pháp giúp mở rộng quy mô mạng lưới Ethereum sử dụng công nghệ ZK-STARK, được phát triển bởi StarkWare Industries.
StarkWare là gì?
Như trong bài viết giải thích về công nghệ này, BeInCrypto đã chia sẻ rằng có hai loại công nghệ rollup chính là ZK rollup và Optimistic rollup. Điểm chung của các hình thức này là chúng cho phép thực hiện các giao dịch Ethereum ngoài chuỗi sau đó chỉ lưu trữ dữ liệu giao dịch trên chuỗi. Do đó nó giúp giảm tắc nghẽn mạng, tăng tốc độ và giảm phí gas.
Có ba loại ZK proof chính gồm SNARK, STARK và Bulletproof. STARK sử dụng tính ngẫu nhiên có thể xác minh công khai để tạo ra một hệ thống máy tính có thể xác minh không đáng tin cậy. Ở đây chúng ta thấy có một khái niệm mới là ZK-STARK. Đây là một công nghệ do StarkWare Industries phát minh, thực thi tính toàn vẹn và quyền riêng tư của các tính toán trên blockchain, sử dụng các bằng chứng mật mã mới và đại số hiện đại.
ZK-STARK cho phép các blockchain di chuyển các tính toán đến một phương thức STARK ngoài chuỗi duy nhất và sau đó xác minh tính toàn vẹn của các tính toán đó bằng cách sử dụng verifier STARK trên chuỗi. So với hai loại còn lại, kích thước bằng chứng của STARK rất lớn, nhưng nó có lợi thế lớn về khối lượng tính toán và tốc độ chứng minh. Đồng thời, STARK an toàn hơn và có thể chống lại các cuộc tấn công lượng tử.
StarkWare Industries là một trong số các công ty blockchain đã xây dựng các sản phẩm mở rộng quy mô cho mạng lưới Ethereum bằng cách sử dụng công nghệ cuộn lên (công nghệ rollup). StarkWare cải thiện khả năng mở rộng và quyền riêng tư trong các blockchain sử dụng công nghệ STARK, một nhóm các bằng chứng mật mã không có kiến thức, ngắn gọn, minh bạch (không cần thiết lập đáng tin cậy).
StarkWare được thành lập vào tháng 1/2018 bởi Eli Ben-Sasson (đồng sáng chế của STARK, trước đây là chuyên gia của CS tại Technion, nhà khoa học sáng lập của Zcash); Uri Kolodny (doanh nhân); Michael Riabzev (đồng sáng chế ra STARK) và Alessandro Chiesa (nhà khoa học sáng lập Zcash và chuyên gia về CS tại UC Berkeley).
Một số giải pháp của StarkWare
Bản thân StarkWare mang đến cho các nhà phát triển 2 giải pháp là StarkNet và StarkEx, giúp họ có thể mở rộng quy mô phát triển, tiếp cận người dùng.
StarkNet là gì?
StarkNet là một ZK-Rollup phi tập trung, không cần cấp phép. Nó hoạt động như một mạng Layer 2 (L2) trên Ethereum, cho phép bất kỳ Dapp nào cũng có thể đạt được quy mô không giới hạn trong việc tính toán. Đương nhiên, việc mở rộng quy mô thông qua StarkNet sẽ không ảnh hưởng đến khả năng bảo mật vốn có của Ethereum.
Không giống như các dự án hiện có được xây dựng với các zero-knowledge proof, StarkNet là ZK-Rollup đầu tiên cho phép các nhà phát triển, người dùng và các nhà khai thác node có thể tương tác với mạng giống như cách họ làm với Ethereum ngày nay. Bất kỳ ai đều có thể phát triển và triển khai các ứng dụng của riêng họ trên mạng, gửi các giao dịch và tương tác với các hợp đồng thông minh hay có thể chạy các node StarkNet của riêng họ.
Tất cả các giao dịch trên StarkNet đều được phân lô theo định kỳ và được cung cấp bằng chứng STARK để chứng minh tính hợp lệ của nó trên mạng Ethereum. Theo thiết kế, các bằng chứng STARK yêu cầu rất ít sức mạnh tính toán để có thể được xác minh. Điều này đã cho phép StarkNet mở rộng quy mô Ethereum theo từng mức độ khác nhau.
Mới đây nhất, ConsenSys đã công bố quan hệ đối tác với StarkWare bằng cách tích hợp StarkNet vào MetaMask và Infura. MetaMask đã tạo snap StarkNet (chỉ có sẵn trong MetaMask Flask) để các nhà phát triển xây dựng trên mạng. Trong khi đó thì Infura đang cung cấp bản beta riêng cho các nhà phát triển xây dựng với StarkNet trên Infura.
StarkEx là gì?
StarkEx là một framework cho phép tạo ra các giải pháp mở rộng quy mô dành cho những ứng dụng cụ thể, được cấp phép. Nói cách khác chúng ta có thể ví StarkEx như là một bộ công cụ chứa các luồng ứng dụng mà các dự án có thể sử dụng để đạt được tính toán ngoài chuỗi với chi phí rẻ. Bản thân StarkWare cũng đang liên tục bổ sung thêm nhiều luồng ứng dụng vào StarkEx, theo sát thị trường và nhu cầu của khách hàng.
Một bằng chứng STARK (có thể bao gồm tối đa từ 12,000 – 500,000 giao dịch), chứng thực tính đúng đắn của việc thực thi, được tạo ngoài chuỗi. Bằng chứng sau đó sẽ được gửi đến verifier STARK để được chấp nhận trên chuỗi. Điều này có nghĩa là chỉ cần một lần xác minh cho tất cả các giao dịch, qua đó giúp tối ưu phí gas ở mức thấp nhất.
Trên thực tế, đã có một vài ứng dụng được triển khai trên StarkEx như dYdX (perpetuals trading); Immutable và Sorare (minting và giao dịch NFT); DeversiFi (spot trading), và Celer (DeFi Pooling)… StarkEx cho phép các sàn giao dịch cung cấp giao dịch không giám sát trên quy mô lớn với tính thanh khoản cao và chi phí thấp hơn. StarkEx hiện hỗ trợ ETH; các token theo chuẩn ERC-20, ERC-721 và có thể dễ dàng hỗ trợ các token trên các blockchain tương thích EVM khác.
Một số nhà đầu tư của StarkWare
StarkWare có sự góp mặt của nhiều VC lớn trong ngành. Qua 3 vòng gọi vốn, số tiền huy động được lên đến 111 triệu USD. Nó cũng đã nhận được khoản đầu tư 12 triệu USD từ Ethereum Foundation để giúp mở rộng mạng lưới Ethereum. Các nhà đầu tư khác bao gồm Vitalik Buterin, Paradigm, Pantera, Sequoia, Founders Fund, DCVC, Wing, Floodgate, Intel Capital, Atomico, ConsenSys, Multicoin, Polychain, Naval Ravikant, Three Arrows Capital, Alameda Research….
Hiện tại, các nhà phát triển đằng sau StarkNet tại StarkWare Industries đã huy động thành công thêm 100 triệu USD cho Series D, nâng mức định giá công ty lên 8 tỷ USD, tăng gấp 4 lần mức định giá 2 tỷ USD trước đó.
Lời kết
Cả StarkEx và StarkNet đều là các giải pháp mở rộng quy mô dựa trên ZK-STARK của StarkWare. Cả hai đều cung cấp khả năng mở rộng, chi phí khí gas thấp đồng thời vẫn duy trì được tính bảo mật của mạng lưới Ethereum. Trong đó, StarkEx có thể là giải pháp phù hợp cho một ứng dụng độc lập và phù hợp với các API mà StarkEx cung cấp. StarkNet có thể phù hợp hơn cho một giao thức yêu cầu tương tác đồng bộ với các giao thức khác hoặc có nhu cầu vượt xa những gì StarkEx cung cấp.
Công nghệ ZK-STARK của StarkWare có thể cách mạng hóa cách các ứng dụng có thể được xây dựng trên Ethereum. StarkEx và StarkNet sẽ tiếp tục kích hoạt các ứng dụng trước đây không thể sử dụng được và đẩy các giới hạn về những gì có thể xảy ra trên blockchain.
Tham gia nhóm Telegram của BeInCrypto để cập nhật những bài viết mới nhất về các dự án tiền điện tử nhé.
Tất cả thông tin có trên trang web của chúng tôi được xuất bản một cách thiện chí và chỉ dành cho mục đích thông tin chung. Người đọc tự trách nhiệm với bất kỳ hành động nào thực hiện đối với thông tin được tìm thấy trên trang web của chúng tôi.
Tại Learn, ưu tiên của chúng tôi là cung cấp thông tin chất lượng cao. Chúng tôi dành thời gian để xác định, nghiên cứu và tạo ra nội dung giáo dục hữu ích cho độc giả.
Để duy trì tiêu chuẩn này và tiếp tục tạo ra nội dung tuyệt vời, các đối tác của chúng tôi có thể thưởng cho chúng tôi một khoản hoa hồng cho các vị trí trong bài viết của chúng tôi. Tuy nhiên, những khoản hoa hồng này không ảnh hưởng đến quy trình tạo nội dung không thiên vị, trung thực và hữu ích của chúng tôi.
