Tài chính phi tập trung (DeFi) là chất xúc tác cho tăng trưởng của thị trường tiền điện tử năm 2020. Nhưng không phải tất cả đều thuận buồm xuôi gió trong một ngành mới phôi thai. Với vô số các sản phẩm và token mới được công bố, và phần lớn các hợp đồng thông minh không được chưa được kiểm tra, cùng với mã mở, có thể nói thị trường này đã trải qua một năm thăng trầm, nhiều sóng gió và vinh quang.
Từ những khai thác lỗ hổng cho vay nhanh, dừng hoạt động đột ngột, cho đến lừa đảo, hack, và chủ nghĩa bộ lạc trong tiền điện tử, năm 2020 đã có quá nhiều những scandal, câu chuyện thành công và cả những màn đấu kịch tính không có hồi kết trong không gian DeFi. Chúng tôi sẽ tổng hợp lại những diễn biến quan trọng nhất và cùng xem xét những gì có thể xảy đến với lĩnh vực này trong năm 2021.
Khởi đầu của DeFi
Vào thời điểm đầu năm 2020, tổng giá trị khóa trong (TVL) trên tất cả các giao thức DeFi chỉ là 680 triệu USD, theo DeFi Pulse. Vào cuối năm, có đến 9 giao thức riêng lẻ có số tài sản thế chấp nhiều hơn con số đó, trong đó 5 giao thức có TVL vượt hơn 1 tỷ USD.
Tổng số tài sản thế chấp được khóa trong đã đạt 15 tỷ USD trong năm 2020, một sự tăng trưởng khổng lồ 2.100%, kể từ đầu tháng giêng. Các token liên quan đến DeFi là những tài sản số thể hiện tốt nhất của năm. Mặc dù, nhiều token có sự điều chỉnh mạnh trong một vài tháng.
Cũng giống như đợt bùng nổ của thị trường alcoin năm 2017 – 2018, một số giao thức sẽ sống sót và tiếp tục tăng trưởng. Trong khi, phần lớn sẽ lụi tàn và biến mất trong lặng lẽ. Sau tất cả, chỉ có những nhóm canh tác có hương vị thực phẩm là cần thiết.
Sự cố lớn đầu tiên của DeFi diễn ra vào tháng 2, khi giao thức giao dịch ký quỹ và cho vay bZx trở thành nạn nhân rất nghiêm trọng đầu tiên của năm 2020. Nó đã chịu đựng 2 đợt khai thác lỗ hổng cho vay nhanh, dẫn đến thất thoát gần 1 triệu USD số tiền của người sử dụng.
Các đợt khai thác lỗ hổng này đã tạo ra một làn sóng chỉ trích những người không ưa thích DeFi và những người theo chủ nghĩa tối đa Bitcoin (BTC). Họ cho rằng toàn bộ hệ sinh thái này là một lừa đảo và tập trung hóa.
Hỗn loạn thị trường tháng 3
Hệ sinh thái DeFi bị ảnh hưởng nặng nề vào tháng 3, khi các thị trường tài chính toàn cầu sụp đổ theo sau đại dịch Covid-19. Các đồng tiền điện tử lao dốc, và tài sản ký quỹ DeFi giảm 50% khi các nhà đầu tư hoảng sợ và thanh lý các khoản vay và bán tháo các tài sản nắm giữ.
Giao thức hàng đầu vào thời điểm đó Maker bị thiệt hại nặng trong sự kiện Thiên nga đen, dẫn đến thanh lý hàng loạt đối với phần lớn các kho dự trữ của mình. Điều đó đã khiến cho khoảng 4 triệu USD của DAI trở thành tài sản dưới thế chấp và nhiều nhà đầu tư mất đi nguồn tiền của mình.
Một vài vụ hack nữa diễn ra sau đó vào tháng 4 và 5, khi imBTC và dForce bị tấn công. Trong tháng 6, Bancor hứng chịu một tấn công khai thác lỗ hổng hợp đồng thông minh.
Cơn sốt canh tác thực phẩm
Động lực của thị trường DeFi đã được kích thích bởi Compound Finance, là giao dịch đầu tiên khơi mạo cơn điên cuồng canh tác thanh khoản. Nó sẽ thống trị trên thị trường trong 3 tháng sau đó và dẫn đến những cơn sốt còn cuồng nhiệt hơn, cũng như nhiều câu chuyện chiến tích của ngành công nghiệp non trẻ này.
Trong những ngày đầu giao dịch, token COMP của giao thức này trở thành tài sản DeFi có giá trị nhất, là biểu tượng thành công của một doanh nghiệp khởi nghiệp. Khi vốn hóa thị trường của nó đạt đến một tỷ USD. Những tố cáo về thao túng thị trường liên quan đến một trong những sàn giao dịch tập trung lớn nhất thế giới bắt đầu trở thành chủ đề bàn tán. Trong khi các sàn giao dịch đang tranh giành để được niêm yết token hot nhất DeFi. Coinbase đã đầu tư vào Compound Finance từ 2018, khi đó có một sức ảnh hưởng khá lớn đến chiều hướng biến động của giá.
Nhưng vào cuối năm, token này đã sụt giảm hơn 50% giá trị, khi các hương vị khác đã soán ngôi nó và giao thức đã tụt hạng trong danh sách TVL.
Cuộc chiến sao chép cũng sắp sửa bắt đầu. Và những nhà lập trình ẩn danh bắt đầu nhân bản các hợp đồng thông minh mã nguồn mở để cho ra mắt các giao thức canh tác DeFi riêng của mình, với những thành công còn nhiều tranh cãi.
Yam Finance mở đầu cho cơn sốt canh tác thực phẩm tồn tại song song của DeFi. Nó sẽ dẫn đến hàng tỷ USD của các tài sản ký quỹ tiền điện tử được chuyển từ giao thức này sang giao thức khác. Khi những người canh tác thông thường tìm kiếm những khoản lợi nhuận nhanh chóng tiếp theo.
Toàn bộ bối cảnh thị trường chẳng khác gì một sân chơi trong quý thứ 3 của năm. Khi những Bitcoiners trung thành nhất và những tay chơi mạnh mẽ của ngành rút lui để chứng kiến một cuộc tàn sát tiền điện tử diễn ra.
Một vài ngày sau khi những người tham gia thị trường thông thường đã chất đống hàng triệu USD vào giao thức Yam, một lỗi mật mã đã được phát hiện trong các hợp đồng thông minh chưa được kiểm toán của nó. Kết quả là đội ngũ đứng đằng sau nền tảng này đã kêu gọi các cá voi ra tay cứu giúp bằng cách cam kết sử dụng các token quản trị để bỏ phiếu cho một khởi động lại hệ thống.
Dĩ nhiên điều này đã gây ra một làn sóng phẫn nộ khác từ các chuyên gia trong ngành. Một số người như CEO của ShapeShift, Erik Voorhees đánh giá Yam là một trò lừa đảo.
“YAM giống như một trò lừa đảo… hoặc nói một cách nhân đạo hơn, minh bạch hơn thì là bơm và đổ những thứ vô nghĩa. Những dự án như thế này không phải là điều tốt cho DeFi. Tôi đang bỏ lỡ cái gì chăng? Còn những người mua đang sẵn sàng tham gia một trò chơi ngớ ngẩn, hoặc mọi người đang dị ứng với giá trị thực sự?”
“Khai thác ma cà rồng” và câu chuyện Sushi
Yam Finance mới chỉ là khởi đầu, khi niềm vui thực sự vẫn chưa đến. Cụm từ “khai thác ma cà rồng” đã được sáng tạo ra vào cuối tháng 8, khi một giao thức được gọi là SushiSwap được tách ra từ Uniswap mời chào những phần thưởng hấp dẫn hơn và token SUSHI của nó. Sàn giao dịch phi tập trung hàng đầu Uniswap không có token riêng của mình vào thời điểm đó, và chỉ thực hiện cắt giảm phí giao dịch cho những nhà cung cấp thanh khoản.
Theo một lẽ tự nhiên, chỉ trong vòng vài ngày, hơn 1 tỷ USD đã chảy qua Uniswap vào SushiSwap, và giá token SUSHI vọt tăng lên. Câu chuyện kỳ tích này đã xảy ra vào ngày 6/9, khi nhà sáng lập ẩn danh được biết đến như là Chef Nomi bán 8 triệu USD của token SUSHI, gây ra đổ vỡ giá. Cộng đồng tiền điện tử đã có một phen hoảng loạn, và tài chính phi tập trung rơi vào vũng bùn một lận nữa.
Giao thức sao chép này cuối cùng đã được tiếp quản bởi CEO của sàn giao dịch phái sinh FTX, Sam Bankman-Fried (SBF). Ông đã kiểm soát và chấn chỉnh hoạt động của một loạt các cá voi DeFi thông qua một hợp đồng thông minh đa chữ ký nhằm ngăn chặn một người bán ra hết. Lúc đó, thiệt hại đã diễn ra và giá SUSHI đã giảm 94%, từ gần 9 USD xuống dưới 0,50 USD chỉ trong vòng 2 tháng sau đó.
Một loạt những bản sao DeFi đã xuất hiện sau đó với mục đích tái hiện lại thành công chỉ sau một đêm của SushiSwapp. Nhưng hầu hết chúng đều thất bại, khi các nhà đầu tư bắt đầu thông minh hơn. Cũng có một vài trường hợp diễn ra hiện tượng bơm và đổ, khi những người giao dịch thông thường tìm kiếm lợi nhuận đổ xô đến các mời chào ở những giai đoạn đầu, trước khi chuyển đến các giao thức tiếp theo, để lại cho những người đến sau thua lỗ.
Các phiên bản sao chép giao thức liên quan đến thực phẩm mới xuất hiện gần như hàng ngày, bao gồm Pizza, Hotdog, Kimchi, Pancake, Bakekry, Pickle, Burger, Cream và Harvest. Một số rõ ràng là những âm mưu bơm và đổ hoặc nhanh chóng rút khỏi thị trường khi chúng trở nên được biết đến trong ngành. Và còn một số thì hiện nay vẫn đang hoạt động.
Nhà tạo lập thị trường tự động Uniswap đã nhận thấy đó là thời gian để trở lại cuộc chiến, bởi thế nó đã công bố token quản trị riêng của mình UNI. Token này có thể được canh tác tại 4 nhóm thanh khoản trong 2 tháng. Sàn giao dịch này cũng đã airdrop một số lượng token cho những người sử dụng trước đó của nền tảng. Giữa tháng 9 và tháng 11, tài sản ký quỹ của Uniswap đã tăng lên đến 3 tỷ USD, làm cho nó trở thành giao thức DeFi lớn nhất thế giới tại thời điểm đó.
Màn kịch chưa có hồi kết của giá gas
Tác hại của những canh tác thực phẩm DeFi này và việc chuyển đổi nhanh chóng canh tác năng suất của những người tìm kiếm lợi nhuận là sự gia tăng nhu cầu đối với mạng lưới Ethereum (ETH). Điều mà sẽ làm cho giá gas tăng vọt lên đến mức độ kỷ lục. Đầu tháng 9 đã ghi nhận giá gas trung bình của Ethereum tăng lên đến mức cao mọi thời gian, hơn 15 USD cho một giao dịch (còn cao hơn với những người không muốn chờ đợi thêm).
Tác dụng phụ đáng tiếc này là tin tốt lành với những người theo chủ nghĩa tối đa, khi họ nắm nắm bắt lấy cơ hội này để hạ thấp Ethereum và ca ngợi phẩm chất Bitcoin yêu dấu của mình. Chủ nghĩa bộ lạc tiền điện tử cũng một lần nữa được dịp nở rộ, khi các cuộc chiến BTC và ETH diễn ra dữ dội trên truyền thông xã hội. Những nhân vật xưa cũ như nhau lên tiếng chỉ trích nhau với những lời lẽ chẳng có gì mới mẻ.
Giá gas tăng đã dẫn đến sản sinh ra vô số những “kẻ tiêu diệt Ethereum”, chẳng hạn như Smart Chain của Binance, Flamingo Finance của NEO, Solana và Polkadot. Mặc dù chưa có cái nào hoàn thành nhiệm vụ của mình. Giá giao dịch đã trở lại bình thường, và thời điểm ra mắt Giai đoạn 0 của ETH 2.0 đang nhanh chóng đến gần, mặc dù việc mở rộng quy mô sẽ còn cách một năm nữa.
Khai thác lỗ hổng hợp đồng thông minh tiếp tục diễn ra
Nhà sáng lập Yearn Finance, Andre Cronje đã khuấy động một chút náo nhiệt khi đăng tải một vài thông tin hé lộ về một dự án mà ông phát triển cho một nền kinh tế “trò chơi đa vũ trụ” được gọi là Eminence Finance. Hợp đồng thông minh EMN chưa được kiểm toán đã đi vào hoạt động và cơn sốt FOMO của đám đông cũng bắt đầu. Và sau đó là 15 triệu USD đã bị một hacker cuỗm đi.
Các vụ hack DeFi khác và các tấn công khai thác lỗ hổng hợp đồng thông minh đã xảy ra sau đó với những cái tên như Harvest Finance, Pickle Finance và gần như bị xâm nhập là SushiSwap.
Sự sụt giảm của token FEW sao chép mục đích chỉ là để trêu đùa của một trong những thành viên nổi bật của cộng đồng DeFi hóa ra lại tệ hại, thu hút nhiều phản ứng dữ dội trên truyền thông xã hội trong tháng 9.
Uniswap đã gây nên một trận huyên náo trong tháng 10 với đợt bỏ phiếu quản trị đầu tiên của mình. Khi 2 tài khoản cá voi được sở hữu bởi Dharma và Gauntlet cố gắng làm suy giảm tính chất phi tập trung của giao dịch bằng cách tự trao cho họ nhiều quyền kiểm soát hơn đối với nó.
Tương tự, một cuộc bỏ phiếu quản trị của Makekr cũng gần như đã được thông qua, khi người đề xướng đã lấy ra một khoản vay nhanh để tăng token và số lượng phiếu của mình. Một lần nữa, truyền thông xã hội tiền điện tử bùng nổ với những lời kêu gọi phi tập trung và toàn bộ mô hình quản trị DeFi đã trở thành tâm điểm.
Kết thúc một năm đầy biến động
Hãy bỏ qua những câu chuyện ly kỳ và màn kịch chưa hồi kết, sẽ vẫn luôn có những kẻ ganh ghét và gièm pha đối với những phương pháp và công nghệ mới. Đó là những người thích soi mói vào những điểm yếu và những người sẵn sàng làm việc để làm cho DeFi mạnh mẽ hơn và vươn lên trước những tấn công lỗ hổng như vậy.
Tài chính phi tập trung đã có một bước tiến dài trong khoảng thời gian ngắn của năm 2020. Mọi thứ mới chỉ đang bắt đầu đối với không gian tài chính mới nổi của tương lai. 2021 có thể sẽ chứng kiến nhiều giao thức mới lạ hơn và “thông minh hơn” xuất hiện, khi những câu chuyện ly kỳ của một năm trước phai nhạt và chìm vào ký ức xa xôi.
Lưu ý: Quan điểm trong bài viết là của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của BeInCrypto.
Tất cả thông tin có trên trang web của chúng tôi được xuất bản với thiện chí và chỉ dành cho mục đích thông tin chung. Bất kỳ hành động nào người đọc thực hiện đối với thông tin được tìm thấy trên trang web của chúng tôi, họ cần phải đánh giá lại và hoàn toàn chịu rủi ro từ quyết định của chính họ.
