Thị trường ID kỹ thuật số dựa trên blockchain (Blockchain-Based Digital ID Market) đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể theo thời gian.
Các cơ quan khác nhau, từ EU đến các đảo tại Thái Bình Dương, đều đã thể hiện sự ủng hộ của mình đối với vấn đề này. Thị trường nhận dạng blockchain (blockchain identity market) có thể tăng thêm 3.58 tỷ USD vào năm 2025 với tốc độ tăng trưởng gộp hàng năm là 71%.
Ở thời điểm hiện tại, mỗi ngày, mỗi người chúng ta mang theo ví với đầy các loại thẻ khác nhau. Điều đáng nói ở đây là chỉ một số ít trong đó được chấp nhận rộng rãi. Xã hội đã thiết lập sẵn các tiêu chuẩn toàn cầu về cách chúng ta sẽ xác minh các thông tin cho các thẻ vật lý này. Dẫu vậy, có lẽ vẫn cần phải có một chỗ đứng/vị thế cho các chứng chỉ/danh tính kỹ thuật số này.
ID truyền thống
Có một vài lý do cho việc này.
Thứ nhất, cần có một cơ chế/thuật toán tiêu chuẩn để phát hành thẻ kỹ thuật số. Để việc cung cấp thẻ hoặc thông tin nhận dạng kỹ thuật số được chấp nhận rộng rãi, người ta cần có nhận dạng số (digital identifier) mà mỗi cá nhân có thể sở hữu. Nhận dạng số này sẽ tồn tại một cách độc lập giữa các thực thể, tổ chức hoặc cơ quan.
Như chúng ta thấy hiện nay các địa chỉ email và số điện thoại được sử dụng như một hình thức nhận dạng để cho phép người dùng truy cập các trang web và ứng dụng mà họ đã đăng ký trước đó. Tuy nhiên, quyền truy cập vào các hình thức nhận dạng và thông tin cá nhân này nằm trong tay các nhà cung cấp dịch vụ. Và lẽ đương nhiên, họ có thể thu hồi, thậm chí xoá bỏ chúng bất cứ lúc nào.
Thứ hai, đôi khi chỉ có một vài các tiêu chuẩn nhất định được chấp nhận cho phép trao đổi và xác minh thông tin danh tính số (digital credential) xuyên biên giới. Tất cả điều này có lẽ sẽ cần phải thay đổi. Một hình thức nhận dạng số mới dựa trên các tiêu chuẩn mới, chẳng hạn như thông tin xác thực có thể kiểm chứng và nhận dạng phi tập trung (credentials and decentralized identifiers)… có thể cho phép danh tính số đó hoạt động ở mọi nơi theo một cách đáng tin cậy và tôn trọng quyền riêng tư hơn.
Blockchain ID
Tận dụng sức mạnh của chuỗi khối và sinh trắc học, chúng ta có thể hiện đại hóa việc quản lý danh tính cho các tổ chức và cá nhân. Việc này được thực hiện chủ yếu bằng cách thiết lập việc theo dõi và quản lý nhận dạng số theo cách hiệu quả, thân thiện với người dùng, an toàn và ít gian lận hơn.
Sinh trắc học được thu thập một cách an toàn thông qua quét dấu vân tay, giọng nói, khuôn mặt hoặc mống mắt của bất kỳ một cá nhân nào. Sau đó những dữ liệu sẽ được tổng hợp lại, xử lý để tạo một mã định danh (identifier) duy nhất bằng nhiều giao thức bảo mật khác nhau. Mã định danh đó có thể được ghi lại trên blockchain, hoạt động như một chỉ mục có liên kết đến tất cả dữ liệu được tích hợp vào trước đó.
Điều này giúp chúng ta có thể dễ dàng định vị, tiếp cận và chia sẻ thông tin mà không cần lưu trữ dữ liệu của từng cá nhân trên blockchain. Hệ thống này cho phép các cá nhân tạo khóa công khai và khóa riêng của riêng mình. Mỗi người có thể sử dụng những khoá này để ký dữ liệu trước khi gửi chúng cho người khác. Bằng cách đó, các bên thứ ba có thể chắc chắn rằng thông tin đến từ đúng cá nhân mình mong muốn chứ không phải kẻ mạo danh lừa đảo.
Lợi ích của hệ thống nhận dạng danh tính số là gì?
Lợi ích chính của hệ thống nhận dạng này là các cá nhân luôn chủ động kiểm soát dữ liệu của họ. Một cá nhân có thể dễ dàng xác định thông tin nào được chia sẻ, ai nhìn thấy thông tin đó và nhìn thấy trong thời gian bao lâu. Thay vì phải sử dụng đến nhiều tài liệu giấy, loại danh tính số này có thể được sử dụng trên một ứng dụng di động duy nhất, qua đó mang đến sự tiện dụng cho người dùng.
Không chỉ các cá nhân, hệ thống nhận dạng danh tính số này cũng sẽ làm cho hoạt động của các tổ chức dễ dàng hơn. Nó có thể tương tác với các cơ sở dữ liệu khác nhau nên dữ liệu nhận dạng hiện có vẫn được giữ nguyên. Nó cũng làm cho quá trình kiểm tra lý lịch mỗi cá nhân trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
Nếu chúng ta phân tích và xem xét đến cùng các hạng mục mà hệ thống này có thể phát triển, dễ thấy nó có thể là chìa khoá mở hướng tiếp cận đến hầu hết tất cả mọi thứ. Tuy nhiên, cần phải lưu ý là trọng tâm chính của nó vẫn là việc triển khai theo cách bảo vệ quyền riêng tư của mỗi cá nhân thay vì cho phép Chính phủ kiểm soát nhiều hơn như thực tế hiện nay.
Thế giới đang cần gì?
Joseph Weinberg, người đồng sáng lập Shyft Network, đã đưa ra những suy nghĩ của mình về vấn đề liên quan.
“Trong mười năm qua, các hệ thống nhận dạng đã không hoạt động một cách hiệu quả. Và chúng ta sẽ cần một thứ gì đó tốt hơn hẳn so với những hệ thống hiện tại. Việc giám sát là một chức năng bắt buộc trong quá trình sử dụng và áp dụng thực tế. Việc áp dụng này không phải là tự nhiên mà có.”
“Đầu tiên, đó là việc triển khai. Chính phủ không phải là một công ty công nghệ. Họ không phải là người nhanh nhất trên thế giới trong việc triển khai hầu hết mọi thứ. Cách nhanh nhất để mọi người chấp nhận và thích ứng với bất kỳ công nghệ mới nào ở cấp quốc gia hoặc toàn cầu là đưa nó trở thành một yêu cầu bắt buộc. Điều này nghe có vẻ khó thực hiện hơn vì có một loạt các vấn đề về quyền riêng tư buộc Chính phủ phải giải quyết. Thứ hai, nó được kiểm soát. Một khi các công nghệ nhận dạng và kỹ thuật số được áp dụng rộng rãi vào xã hội, chúng sẽ khó hoặc không bao giờ có thể thay đổi được.”
Thế giới ngày nay chủ yếu là theo chủ nghĩa dân chủ. Lâu dần, khái niệm kiểm soát thông tin sẽ dần được chú ý hơn. Việc xây dựng quyền riêng tư và ẩn danh trong các hệ thống nhận dạng kỹ thuật số sẽ rất quan trọng để giải quyết các vấn đề này.
Trong 20 năm qua, hầu hết các công nghệ tuyệt vời như hệ thống thanh toán, truyền phát video và tiền tệ kỹ thuật số đều bắt nguồn từ Internet. Những công nghệ này không được bắt nguồn từ các Chính phủ. Và đương nhiên, nhận dạng số cũng sẽ tương tự như vậy.
Nhu cầu hiện có trên toàn cầu
Một báo cáo vào tháng 6/2021 do ReportLinker xuất bản đã đề cập đến việc tiềm năng của loại công nghệ này. Theo đó, thị trường nhận dạng dựa trên blockchain sẽ tăng thêm 3.58 tỷ USD vào năm 2025 với tốc độ tăng trưởng gộp hàng năm là 71%.
Các yếu tố chính bao gồm nhu cầu ngày càng tăng về số hóa và những lo ngại về quyền riêng tư. Do đó, nhiều giải pháp khác nhau đã bước đầu gia nhập để phục vụ phân khúc này dưới dạng mã thông báo không thể thay thế (NFT) cũng như công nghệ sổ cái phân tán (distributed ledger technology – DLT) và công nghệ chuỗi khối.
Về mặt địa lý, các khu vực khác nhau đã thể hiện sự quan tâm khác nhau đối với loại hình công nghệ này. Theo Bloomberg, Hàn Quốc đặt mục tiêu giới thiệu ID kỹ thuật số dựa trên blockchain cho công dân của mình trên điện thoại thông minh vào năm 2024. ID kỹ thuật số sẽ được cài đặt trên điện thoại thông minh và hoạt động như thẻ đăng ký cư trú vật lý thông thường. Các quốc gia và tổ chức toàn cầu khác quan tâm đến việc xây dựng chương trình ID kỹ thuật số để giữ an toàn cho dữ liệu. Chương trình GLASS ở EU là một ví dụ điển hình trong trường hợp này.
ID của Chính phủ đầu tiên được triển khai dưới dạng NFT
Quốc đảo Palau ở Thái Bình Dương đã trở thành quốc gia có chủ quyền đầu tiên trên thế giới cấp ID cư trú kỹ thuật số cho công dân toàn cầu. Cộng hòa Palau và công ty phát triển chuỗi khối Cryptic Labs đã hợp tác để ra mắt Root Name System (RNS).
Về cơ bản thì đây là một chương trình cư trú kỹ thuật số. Trong đó, RNS là nhà cung cấp công nghệ chính thức cho Chương trình cư trú kỹ thuật số Palau. Ngoài ra, nền tảng nhận dạng Web3 kỹ thuật số đầu tiên trên thế giới này được phát triển để hỗ trợ ứng dụng và cấp ID được bảo đảm bởi chủ quyền. Theo Bril Wang, Giám đốc điều hành của Cryptic Labs, việc tích hợp này sẽ mang lại sự minh bạch hơn.
Chương trình này sẽ cung cấp cho bất kỳ công dân toàn cầu nào một ID hợp pháp, do Chính phủ cấp ngay tại nhà. Cùng với thẻ ID vật lý, ID kỹ thuật số cho phép các dịch vụ được kết nối một cách dễ dàng và tiện lợi hơn.
Hơn 80% sàn giao dịch tiền điện tử trên toàn thế giới hỗ trợ RNS.ID, tiêu biểu như Binance, Coinbase, Bitmart, Kucoin, Gate.io, Bybit, Huobi… Một số trường hợp sử dụng có thể kể đến như trở thành thẻ lên máy bay (trong phạm vi quyền hạn), đăng ký khách sạn, đăng ký thành viên và xác minh danh tính tại các tổ chức khác nhau như Airbnb…
Ngoài ra, nền tảng Web3 nhận dạng số này khi được tích hợp với RNS.ID khiến nó trở thành ứng dụng đầu tiên sử dụng công nghệ bằng chứng không có kiến thức (zero-knowledge proof) cho quá trình nhận dạng của Chính phủ.
Giải pháp KYC trên chuỗi của RNS được thiết kế kèm với một công cụ bảo mật nhằm mã hóa dữ liệu của người dùng. Ngoài ra, sàn giao dịch tiền điện tử Huobi đã hợp tác với Khối thịnh vượng chung Dominica để triển khai dịch vụ nhận dạng kỹ thuật số và mã thông báo quốc gia.
Không chỉ có Quốc đảo Paula, Châu Phi cũng triển khai ID dựa trên blockchain được triển khai cho hàng triệu sinh viên với sự cộng tác của công ty blockchain và nhà phát triển Cardano Input Output Hong Kong (IOHK).
Lời kết
Rõ ràng là chúng ta thấy rằng có nhu cầu hiện hữu về danh tính kỹ thuật số. Mặc dù nhận dạng kỹ thuật số có một số lợi thế so với các hệ thống nhận dạng truyền thống, nhưng việc giám sát trở thành vấn đề chính cần giải quyết khi thảo luận về tương lai của danh tính kỹ thuật số. Kể từ năm 2014, việc tuân thủ blockchain trở nên rất phức tạp do không có quy định nào cả.
Bạn nghĩ sao về tương lai của ID kỹ thuật số? Chia sẻ ngay ý kiến của bạn trong nhóm cộng đồng của chúng tôi Telegram | Facebook fanpage | Facebook group.
Tất cả thông tin có trên trang web của chúng tôi được xuất bản với thiện chí và chỉ dành cho mục đích thông tin chung. Bất kỳ hành động nào người đọc thực hiện đối với thông tin được tìm thấy trên trang web của chúng tôi, họ cần phải đánh giá lại và hoàn toàn chịu rủi ro từ quyết định của chính họ.
