Đầu năm nay, Gold Car Rent – một công ty cho thuê xe doanh nghiệp tại Dubai – đã tìm kiếm nguồn vốn tăng trưởng để mở rộng số lượng xe và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng từ các khách hàng doanh nghiệp dài hạn.
Thay vì vay vốn theo cách truyền thống qua ngân hàng, công ty đã huy động vốn thông qua 8lends, một nền tảng crowdlending dựa trên Web3 giúp kết nối các nhà đầu tư toàn cầu với những khoản vay kinh doanh thực tế.
Khoản vay này được đảm bảo bằng tài sản thế chấp là dàn xe Mercedes-Benz Vito thuộc sở hữu của Gold Car Rent. Số xe này đã được định giá và dùng để bảo đảm cho khoản vay.
Số vốn vay được giải ngân theo từng đợt nhỏ, và chỉ được mở khóa khi các giấy tờ và hóa đơn liên quan được xác minh đầy đủ. Việc trả nợ được thực hiện từ nguồn thu doanh thu mà công ty nhận được qua hợp đồng cho thuê B2B dài hạn.
SponsoredVới cấu trúc như vậy, nhà đầu tư có thể nhìn thấy lợi nhuận gắn liền với hiệu quả kinh doanh thực tế chứ không phải các hình thức lợi nhuận phức tạp. Đối với Gold Car Rent, mô hình này giúp họ tiếp cận dòng vốn quốc tế mà không cần phải giảm các tiêu chuẩn thẩm định.
Câu chuyện của Gold Car Rent phản ánh xu hướng thay đổi âm thầm trong lĩnh vực lợi nhuận DeFi thông qua các cơ chế cho vay ngang hàng (P2P). Để hiểu rõ hơn, BeInCrypto gần đây đã có buổi trao đổi với anh Aleksander Lang, Giám đốc tài chính kiêm đồng sáng lập Maclear — công ty đứng sau nền tảng 8lends.
Chúng tôi cùng tìm hiểu vì sao ngày càng có nhiều nhà đầu tư chuyển sang các hình thức crowdlending ổn định thu nhập, cách các nền tảng như 8lends mang mô hình thẩm định tín dụng chuyên nghiệp vào hệ sinh thái Web3, và liệu mô hình này có thể trở thành nguồn thu nhập thụ động bền vững cho nhà đầu tư crypto hay không.
Hai mô hình, hai kiểu rủi ro
Cho vay ngang hàng hoặc crowdlending đã xuất hiện từ lâu trước khi có crypto hay DeFi. Các nền tảng marketplace lending đã nhiều năm làm cầu nối giữa nhà đầu tư và doanh nghiệp nhỏ mà ngân hàng truyền thống thường bỏ qua. Trải nghiệm rất đơn giản: đầu tư thực tế, nhận lợi nhuận cố định từ hoạt động kinh tế rõ ràng.
Tuy nhiên, mô hình này cũng có những điểm trừ nhất định. Vì nhiều nền tảng P2P cho phép người vay là những đối tượng không đủ tiêu chuẩn vay ngân hàng truyền thống, nên rủi ro vỡ nợ có thể cao hơn. Khả năng mất vốn phần lớn còn phụ thuộc vào quy trình thẩm định, cấu trúc khoản vay và phương án xử lý khi có sự cố, cũng như tình hình kinh doanh thực tế của bên đi vay.
Bên cạnh đó, nhiều nền tảng P2P truyền thống còn bị giới hạn về mặt địa lý, khiến cơ hội đầu tư bị bó hẹp, không đa dạng hóa qua biên giới, và việc kiểm soát cũng như xử lý rủi ro chỉ bó hẹp trong khung pháp lý sở tại.
DeFi lại tiếp cận vấn đề này từ một góc nhìn khác. Các giao thức cho vay DeFi cho phép người dùng cho vay và đi vay tài sản crypto trực tiếp qua smart contract, thường yêu cầu thế chấp vượt mức và thanh lý tự động để kiểm soát rủi ro vỡ nợ.
Khi loại bỏ các trung gian cùng những rào cản về địa lý, DeFi đã mở rộng mạnh mẽ khả năng tiếp cận thị trường cho vay, đồng thời mang lại nhiều hình thức hiệu quả sử dụng vốn mới.
Ở giai đoạn tăng trưởng ban đầu, một số bộ phận của hệ sinh thái DeFi khiến ranh giới giữa lợi nhuận thực từ cho vay và lợi nhuận kích thích (incentive) trở nên mơ hồ. Có những giao thức ngoài sinh lời cơ bản còn ưu đãi thêm reward token hoặc đưa ra những kỳ vọng quá lạc quan về thanh khoản hay giá trị tài sản thế chấp.
Sponsored SponsoredAnchor Protocol trên mạng Terra là ví dụ điển hình nhất. Thời kỳ hoàng kim, nền tảng này trả tới khoảng 20% lợi suất (APY) cho khoản gửi UST bằng cách kết hợp hoạt động cho vay thực với phần thưởng phụ trợ. Khi stablecoin cốt lõi sụp đổ vào năm 2022, toàn bộ mô hình này cũng sụp đổ theo.
Tại sao nhà đầu tư đang xem lại lợi suất sau thời kỳ bùng nổ và suy thoái của DeFi
Tuy nhiên, cú sập của Terra đã làm cả ngành phải nhìn nhận lại “lợi nhuận bền vững” thực sự được tạo ra như thế nào. Lang cũng ghi nhận sự thay đổi tâm lý lớn từ phía các nhà đầu tư. Dù niềm tin vào những mô hình lợi nhuận cao bị suy giảm, bản thân crypto không bị người dùng quay lưng.
“Mọi người vẫn yêu thích crypto và các ưu điểm như tiện lợi, tốc độ, có thể tiếp cận toàn cầu. Nhưng sau khi chứng kiến rất nhiều dự án lợi nhuận cao sụp đổ, tâm lý họ bắt đầu thay đổi. Khi thấy một nền tảng hứa hẹn ‘20% lợi nhuận không rủi ro’ rồi bất ngờ phá sản, hay một dịch vụ lớn tự nhiên đóng băng rút tiền, ai cũng bị ảnh hưởng rất sâu sắc.
Thay vì chạy theo APY mới, người dùng bắt đầu tìm kiếm sản phẩm gắn với hoạt động kinh doanh thực sự. Họ muốn cái gì rõ ràng: tiền đến từ đâu, người vay là ai, lợi nhuận tạo ra như thế nào. Dòng tiền thực, không chỉ là khẩu hiệu hay quảng cáo hào nhoáng,” Lang chia sẻ.
Theo Lang, Web3 crowdlending nằm ở khoảng giữa hai thế giới này. Không tái phát minh lợi tức, mô hình này áp dụng các kinh nghiệm cho vay đã được kiểm chứng, đồng thời tận dụng blockchain để mở rộng tiếp cận, chuẩn hóa tính minh bạch và giúp hiệu quả được kiểm tra công khai xuyên biên giới.
“Mô hình này cho phép người dùng tiếp tục ở lại thị trường crypto với một sản phẩm dễ hiểu, dễ đoán trước, dựa trên hiệu quả thực tế chứ không chỉ lời hứa suông,” anh nói với BeInCrypto.
SponsoredĐưa kỷ luật tín dụng lên blockchain
Lang tiếp tục giải thích cách 8lends kết hợp những yếu tố của DeFi và crowdlending truyền thống trong mô hình điều hành của mình. Nền tảng này được phát triển bởi nhóm sáng lập có nhiều kinh nghiệm với thị trường P2P Thụy Sĩ thông qua Maclear, nhưng không đơn giản “nâng cấp” từ nền tảng Web2 sẵn có.
Thay vào đó, đội ngũ tập trung nghiên cứu lại toàn bộ quy trình tín dụng sẽ vận hành và minh bạch như thế nào trong môi trường phi tập trung, với các kỳ vọng rất khác của nhà đầu tư từ cả hai phía. Anh chia sẻ:
“Ở thị trường truyền thống, mọi người tin vào pháp lý và uy tín, còn người dùng on-chain thì ưu tiên sự minh bạch trước hết. Họ muốn hiểu rõ cách quyết định được đưa ra như thế nào. Vì vậy, chúng tôi tập trung làm rõ các công đoạn then chốt: chúng tôi phân tích thông tin nào, đánh giá người vay ra sao và kiểm soát rủi ro kiểu gì.”
Lang cũng nhận ra rằng người dùng Web3 quen với việc được cập nhật tiến độ liên tục. Họ không muốn chờ kết quả cuối cùng mà muốn theo sát từng giai đoạn triển khai. Bởi vậy, 8lends thay đổi cách trình bày thông tin, giúp nhà đầu tư nắm rõ tiến trình, kịp thời, nhưng không làm lỏng quy trình thẩm định nghiêm ngặt.
Một yêu cầu nữa là sự nhất quán. Lang nói rằng Maclear đã gây dựng uy tín dựa vào quy trình nghiêm ngặt, có thể lặp lại trên nhiều trường hợp, từ kiểm tra hồ sơ, phân tích tài chính, đến giám sát liên tục. Anh bổ sung:
“Để duy trì chất lượng vận hành đó lên blockchain, chúng tôi chuẩn hóa việc trình bày và xác thực thông tin trên hệ thống, để người dùng có thể tự kiểm tra logic mọi hoạt động.”
Đối với công ty, đây là điểm blockchain mang lại giá trị rõ ràng. Luồng vốn, tiến độ trả nợ và dữ liệu hiệu suất đều được cập nhật minh bạch theo thời gian thực. Smart contract áp dụng quy trình giống nhau cho mọi khoản vay, giúp giảm rủi ro vận hành. Song song, hệ thống vẫn mở cửa cho nhà đầu tư toàn cầu, mà vẫn giữ được kỷ luật tài chính trong xử lý tín dụng như trước đây.
Sponsored SponsoredProof of Loan: 8LNDS hỗ trợ nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia mà không thay thế lợi suất
Bên cạnh việc sử dụng hạ tầng blockchain để nâng cao tính minh bạch và khả năng tiếp cận, 8lends còn giới thiệu 8LNDS, một token gốc, nhằm hỗ trợ sự tham gia trong hệ sinh thái cho vay cộng đồng (crowdlending) Web3 của nền tảng này. Khác với nhiều token thuộc lĩnh vực DeFi khác, 8LNDS được thiết kế để tăng sự gắn kết và khuyến khích nhà đầu tư gắn bó lâu dài, chứ không thay đổi mô hình kinh tế của sản phẩm cho vay.
Lợi suất cho vay trên 8lends vẫn được giữ cố định, bảo đảm bằng tài sản thực và phụ thuộc vào hiệu quả trả nợ của bên đi vay. Token này hoạt động song song với cơ chế đó, giúp hỗ trợ các chương trình thưởng, hệ thống điểm tích lũy và nhiều quyền lợi bổ sung cho nhà đầu tư chủ động, dù họ đến từ thị trường truyền thống hay cộng đồng Web3.
“Token này không được mở bán ra công chúng, cũng không nhằm mục tiêu tạo thanh khoản ban đầu. Thay vào đó, nó được phát hành dưới dạng token chỉ có thể nhận được thông qua hoạt động trên nền tảng,” ông Timoshkin chia sẻ.
8LNDS được dùng như phần thưởng khi tham gia nền tảng thông qua cơ chế Proof of Loan của 8lends, tức là xuất hiện khi người dùng tài trợ cho các khoản vay kinh doanh thực tế. Vì vậy, lượng token phân phối sẽ phản ánh chính xác mức độ hoạt động cho vay thực sự, trong khi lợi nhuận cho nhà đầu tư vẫn chỉ đến từ việc doanh nghiệp vay vốn hoàn trả khoản vay.
Web3 crowdlending cần chứng minh điều gì
Kết thúc buổi trò chuyện, Lang nhấn mạnh các yếu tố mà ông cho rằng cho vay cộng đồng Web3 cần đạt được để có thể phát triển rộng rãi. Đó là sự minh bạch về danh tính bên vay cũng như điều khoản khoản vay, đánh giá rủi ro rõ ràng và dễ hiểu, cùng với việc lợi nhuận thực sự phải đến từ các khoản trả nợ thực tế chứ không phải các chương trình thưởng khuyến mãi.
Ông cũng lưu ý về tầm quan trọng của sự trung thực trong vấn đề thanh khoản, nhấn mạnh rằng các khoản vay có kỳ hạn cố định thì nên xem như một khoản đầu tư có thời hạn, chứ không phải sản phẩm hứa hẹn có thể rút ra ngay lập tức.
“Nếu lĩnh vực này muốn phát triển thì phải dựa vào giá trị cốt lõi thực sự, chứ không phải quảng bá về lãi suất cao. Đó là con đường duy nhất để mô hình thu nhập ổn định này tồn tại trong một thị trường đã quá rõ ràng về những rủi ro khi yếu tố minh bạch bị coi nhẹ.”
Với Lang, tín hiệu lớn nhất để đánh giá thành công sẽ đến từ sự thay đổi trong hành vi của nhà đầu tư nhỏ lẻ, thay vì chỉ nhìn vào các con số tăng trưởng bề nổi. Khi các nhà đầu tư crypto bắt đầu xem việc đầu tư vào các khoản vay doanh nghiệp như một phần bình thường trong danh mục đầu tư, đánh giá dựa trên yếu tố tín dụng thay vì chỉ quan tâm tới tỷ suất lợi nhuận, đó là lúc cho vay cộng đồng Web3 thật sự trưởng thành hơn.
“Và thực ra cũng không quá khó để thấy được sự thay đổi này. Nếu chỉ 5% đến 10% danh mục đầu tư Web3 bình quân được rót vào các khoản cho vay thực tế, thì đó đã là dấu hiệu cho thấy crowdlending không còn là một ý tưởng mới lạ mà đã trở thành một lựa chọn tạo thu nhập thụ động quen thuộc,” ông nhấn mạnh.
