Crypto DePIN là gì? Tiềm năng của DePIN đối với Web3

DePIN tận dụng công nghệ blockchain hoặc các công nghệ phi tập trung tương tự để phân phối quyền kiểm soát trên nhiều node hoặc người tham gia trong mạng.

Chúng ta đã chứng kiến một cơn cuồng Metaverse, sự sục sôi liên quan đến DeFi và cơn điên cuồng NFT. Giờ đây, với sự tiến triển của công nghệ blockchain, các dự án mới với tham vọng thay đổi các mô hình truyền thống, từ đó mở ra một lĩnh vực mới. Theo cách truyền thống là các tập đoàn viễn thông hoặc năng lượng đầu tư nhiều thời gian và tiền bạc vào việc xây dựng và bảo trì cơ sở hạ tầng. Nhưng giờ đây mọi thứ đã khác. Thay vì tự mình làm tất cả, các công ty Web3 cố gắng giao quy trình xây dựng và bảo trì này cho những người dùng trên toàn cầu. Đổi lại, họ sẽ thưởng cho những người này dựa trên những đóng góp của họ. 

Đó chính xác là những gì đang diễn ra trong phân khúc DePIN. Trên thực tế, khái niệm DePIN đã có từ lâu nhưng có vẻ như khi công nghệ AI trở nên thịnh hành hơn, một lần nữa DePIN lại là thứ được người ta chú ý đến. Vậy cụ thể DePIN là gì? Hãy cùng BeInCrypto tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết này nhé.

Crypto DePIN là gì? 

Khái niệm DePIN, hay tiếng Anh là Decentralized Physical Infrastructure Network, nói chung là mạng sử dụng ưu đãi để thúc đẩy các cá nhân chia sẻ tài nguyên của họ. Hiểu đơn giản là khi người dùng sẵn sàng chia sẻ những tài nguyên, ví dụ như không gian lưu trữ, lưu lượng truyền thông, điện toán đám mây, năng lượng… họ sẽ nhận được những ưu đãi nhất định. Trước đó, DePIN là được ứng dụng trong việc cung cấp cơ sở hạ tầng của các doanh nghiệp tập trung. Giờ đây nó đã chuyển đổi thành một hình thức cung cấp dịch vụ cộng đồng có sự tham gia của người dùng trên toàn thế giới. 

Crypto DePIN ám chỉ mạng sử dụng các ưu đãi dưới dạng các đồng tiền điện tử để thưởng cho người dùng khi họ thực hiện việc chia sẻ tài nguyên với cộng đồng, từ đó khuyến khích xây dựng cơ sở hạ tầng trong thế giới thực. Nó tận dụng sổ cái công khai (blockchain) để lưu giữ hồ sơ về các dịch vụ được cung cấp và để nhận được phần thưởng được chuyển cho các dịch vụ này.

Helium (HNT) là một ví dụ tuyệt vời về hệ thống DePIN. Nó là một mạng không dây mở phi tập trung cho phép mọi người kiếm tiền điện tử khi cung cấp kết nối không dây trên toàn cầu.

Phân loại các loại hình DePIN trong thực tế

Như BeInCrypto Việt Nam đã nhắc đến ở phần trên, DePIN vốn không phải là một khái niệm quá mới lạ với tất cả chúng ta. Trong một bảng khảo sát từ Messari vào tháng 11/2022, công ty này cũng nhấn mạnh rằng DePIN là đại diện cho một xu hướng đáng chú ý về cơ sở hạ tầng ngang hàng trong tương lai. Và theo thống kê của công ty này, chỉ riêng năm 2023 thôi lĩnh vực DePIN đã chứng kiến sự phát triển với tổng hơn 650 dự án lớn nhỏ với tổng vốn hóa thị trường là 20 tỷ USD. Và tại thời điểm BeInCrypto Việt Nam viết bài này, dữ liệu từ CoinGecko cũng có thấy mức vốn hóa tương tự vào khoảng 19.7 tỷ USD.

Dựa theo danh sách các dự án được xếp vào phân khúc DePIN của CoinGecko, chúng ta thấy sự hiện diện của nhiều dự án quen thuộc như Filecoin, Render hay Theta Network… Mỗi dự án sẽ thuộc một lĩnh vực khác nhau. Có nhiều cách để phân loại các dự án trong phân khúc DePIN này. Tuy nhiên, về cơ bản thì các mạng cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung có thể được chia thành hai loại chính như sau:

• Một là mạng tài nguyên vật lý (PRN – Physical Resource Network): Đây là các dự án cung cấp tài nguyên theo vị trí cụ thể. Tài nguyên ở đây có thể là khả năng kết nối đến tính di động. Nó được cung cấp bởi một nhóm các nhà cung cấp độc lập. Những nguồn tài nguyên này thường là duy nhất, có tính địa phương và không thể chuyển nhượng. 
• Hai là mạng tài nguyên kỹ thuật số (DRN – Digital Resource Network): Đây là các dự án cho phép những người dùng có thể chia sẻ tài nguyên kỹ thuật số của họ như sức mạnh tính toán, băng thông hoặc không gian lưu trữ… Đương nhiên, những nguồn tài nguyên này có thể ở bất cứ đâu trên thế giới, không bị giới hạn về địa lý.

Ngoài việc phân loại theo hai hình thức ở trên, các ứng dụng trong thực tế của công nghệ DePIN cũng có thể được chia thành bốn danh mục chính. Mỗi danh mục này sẽ quy tụ những giải pháp độc đáo, giải quyết nhiều khía cạnh khác nhau trong nhu cầu của người dùng. Cụ thể:

• Một là mạng lưu trữ và đám mây: Danh mục này bao gồm các dịch vụ như lưu trữ tệp, cơ sở dữ liệu quan hệ, mạng CDN và VPN. Dự án DePIN điển hình trong phân khúc này có thể kể đến như Filecoin (FIL).
• Hai là mạng không dây: Tập trung vào các công nghệ như 5G và mạng LoRaWAN. Riêng danh mục này đặc biệt có liên quan đến Internet of Things (IoT). Helium (HNT) là dự án DePIN điển hình trong phân khúc này.
• Ba là mạng cảm biến: Danh mục này bao gồm các thiết bị được trang bị cảm biến để thu thập dữ liệu thời gian thực từ môi trường, bao gồm cả hệ thống thông tin địa lý (GIS). Một ví dụ điển hình ở đây là Hivemapper, một nền tảng liên quan đến việc mọi người lập bản đồ cộng đồng của họ.
• Bốn là mạng năng lượng: Hạng mục này nhằm mục đích cải thiện độ tin cậy và hiệu quả của lưới điện bằng cách sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo khác nhau. Arkgreen là một trong những nền tảng kết nối các nhà cung cấp năng lượng xanh, cho phép họ chia sẻ dữ liệu từ các nguồn tài nguyên tái tạo của mình. 

Vậy Crypto DePIN hoạt động như thế nào?

Điểm qua các dự án DePIN nổi bật ở phần trên, chúng ta sẽ phần nào nhận thấy cách thức hoạt động của DePIN là gì. Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn vấn đề này, dưới đây là một số điểm chính được BeInCrypto Việt Nam tổng hợp nhanh như sau:

• DePIN hoạt động thông qua khung công nghệ blockchain phi tập trung. Việc này giúp nó phân phối hiệu quả quyền kiểm soát và trách nhiệm trên toàn mạng thay vì cho phép nó gộp lại trong một thực thể đơn lẻ.
• Trọng tâm của lĩnh vực DePIN là nền kinh tế dựa trên tiền điện tử. Như ở phần khái niệm DePIN là gì chúng ta biết được rằng các dự án sẽ trao thưởng cho những người tham gia khi họ đóng góp các tài nguyên như sức mạnh tính toán, kết nối Internet hoặc khả năng lưu trữ…

DePIN flywheel là gì?

Khi ý tưởng Crypto DePIN mới được hình thành, hầu hết các phần thưởng bằng Crypto thường không hoặc chưa có nhiều giá trị. Tuy nhiên, đây là một hình thức đầu tư dài hạn và những người tham gia sớm đặt cược vào tiềm năng của các dự án Crypto DePIN đang còn ở giai đoạn non trẻ và kỳ vọng vào sự phát triển của nó trong tương lai. Đến khi đó thì những phần thường bằng tiền điện tử họ được nhận mới có giá trị. Mô hình này có phần tương tự với việc nhận airdrop vậy.

Việc các dự án DePIN có xu hướng khai thác tiềm năng của các token tiền điện tử gốc của chúng được gọi là hiệu ứng bánh đà (DePIN flywheel). Nó là một mối quan hệ đôi bên cùng có lợi, cụ thể như sau:

• Một khi mức độ tương tác của người dùng tăng lên, nhu cầu về các token DePIN sẽ tăng lên một cách tự nhiên, qua đó làm tăng giá trị thị trường của chúng.
• Sự gia tăng giá trị token này sau đó sẽ khuyến khích các nhà phát triển và cộng tác viên gia tăng đầu tư vào lĩnh vực này để tăng tỷ lệ phần thưởng nhận được.
• Việc mở rộng mạng lưới sau đó sẽ thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư, thu hút thêm vốn và hỗ trợ, từ đó thúc đẩy sự phát triển của mạng lưới.

Các dự án nguồn mở và những dự án chia sẻ dữ liệu công khai đóng vai trò là mảnh đất màu mỡ để xây dựng các Dapp trên lớp dữ liệu này, do đó nâng cao giá trị của hệ sinh thái. Ngược lại, điều này sẽ thu hút một lượng lớn người dùng và cộng tác viên, tiếp tục quay bánh đà và tiếp tục chu kỳ tăng trưởng và đổi mới này.

Mọi ứng dụng DePIN đều được xây dựng dựa trên bốn trụ cột cơ bản. Chúng bao gồm:

• Cơ sở hạ tầng mạng vật lý bao gồm các tài sản hữu hình cần thiết cho các chức năng của mạng, như máy chủ và hệ thống giao thông.
• Các hệ thống điện toán ngoài chuỗi kết nối những đóng góp trong thế giới thực với các ưu đãi blockchain và cung cấp dữ liệu hợp đồng thông minh.
• Khung blockchain là một sổ cái minh bạch và bất biến, sử dụng các hợp đồng thông minh để quản lý các giao dịch mạng.
• Hệ thống phần thưởng token khuyến khích đóng góp vào cơ sở hạ tầng nhằm thúc đẩy sự phát triển ban đầu của mạng cho đến khi mạng trưởng thành thành một hệ sinh thái tự duy trì thông qua phí giao dịch.

Ưu điểm cũng như thách thức của DePIN là gì?

Ưu điểm

DePIN có thể thay đổi cách chúng ta tiếp cận khả năng mở rộng và trao quyền cho cộng đồng. Cụ thể như sau:

• Khả năng mở rộng: DePIN tận dụng cơ sở hạ tầng được huy động từ cộng đồng, cho phép mở rộng nhanh hơn và tiết kiệm chi phí hơn so với các khuôn khổ truyền thống.
• Trao quyền cho cộng đồng: Không giống như các nền tảng tập trung được kiểm soát bởi một số ít người được chọn, DePIN phân phối quyền sở hữu phần cứng giữa những người dùng, thúc đẩy sự cộng tác và sự tham gia của cộng đồng. Cách tiếp cận này đề cao sự bình đẳng và trao quyền cho người dùng ở mọi cấp độ.
• Quản trị minh bạch: DePIN ủng hộ quản trị minh bạch, thay thế các hoạt động không rõ ràng bằng quy trình ra quyết định cởi mở và dân chủ.
• Tính mở: DePIN ưu tiên khả năng truy cập mở và khả năng chống kiểm duyệt, tạo sự dễ dàng trong việc tiếp cận của tất cả người dùng.
• Hiệu quả về chi phí: DePIN nhằm mục đích giảm chi phí bằng cách tận dụng mạng lưới các nhà cung cấp dịch vụ đa dạng, những người có thể cung cấp dịch vụ của họ một cách cạnh tranh. Môi trường cạnh tranh này khuyến khích việc định giá hợp lý và giảm chi phí tăng cao thường liên quan đến các dịch vụ tập trung.
• Phần thưởng: Trong lĩnh vực DePIN, các cơ cấu phần thưởng thúc đẩy sự tham gia và tăng trưởng bằng cách mang đến cơ hội thu nhập thụ động hoặc chủ động.

Thử thách mà DePIN phải đối mặt là gì?

Bên cạnh những ưu điểm mà BeInCrypto Việt Nam vừa nói đến ở trên, DePIN cũng gặp phải một số rào cản cụ thể như sau:

• Sự quan tâm và áp dụng hạn chế: Một trong những thách thức chính bắt nguồn từ tính mới của DePIN. Điều này dẫn đến sự quan tâm hạn chế từ cả cộng đồng blockchain và chủ sở hữu cơ sở hạ tầng. Điều này có thể đe dọa đến sự phát triển và thành công của hệ sinh thái.
• Sự phức tạp: Sự phức tạp vốn có của DePIN đòi hỏi những người tham gia phải có kiến thức sâu rộng để thu hút những người áp dụng tiềm năng một cách hiệu quả. Vượt qua rào cản này liên quan đến việc đơn giản hóa công nghệ và cung cấp tài nguyên giáo dục toàn diện.
• Vấn đề về tài chính: Duy trì mạng riêng đi kèm với chi phí hoạt động đáng kể. Gánh nặng tài chính này có thể tạo ra rào cản trong việc thu hút các máy chủ mạng tiềm năng và duy trì hoạt động mạng khi không có đủ nguồn lực.
• Lợi nhuận của nhà cung cấp: Khả năng sinh lời đóng vai trò là động lực chính cho các nhà cung cấp mạng lưới. Nền tảng DePIN phải đạt được sự cân bằng tinh tế giữa khoản bồi thường và chi phí để đảm bảo lợi nhuận của nhà cung cấp. Tuy nhiên, việc đạt được sự cân bằng này tỏ ra khó khăn trong bối cảnh tỷ lệ tương tác thấp từ cả người dùng và nhà cung cấp.

Đánh giá tiềm năng của lĩnh vực DePIN đối với Web3

Trước hết, chúng ta phải thừa nhận rằng việc DePIN giải quyết các hạn chế của các hệ thống tập trung được cho là phù hợp với tương lai của Web3 nói chung. Những lợi ích tiềm năng của DePIN có thể lược bỏ bớt rào cản trong việc tiếp cận Web3, đặc biệt là ở những khu vực còn thiếu mạng tập trung truyền thống. Bằng cách thu hẹp khoảng cách này, DePIN có thể cho phép công nghệ tiên tiến tiếp cận đối tượng rộng hơn, thúc đẩy quyền truy cập vào các giải pháp phi tập trung trên toàn thế giới.

Trên cơ sở công nghệ, DePIN có thể là giai đoạn tiếp theo trong quá trình phát triển của các phần mềm và phần cứng cấp thương mại. DePIN có thể thay đổi điều này một cách tích cực và trả lại quyền kiểm soát cho mạng lưới phân tán gồm các nhà cung cấp và người dùng. Việc chuyển phần thưởng bằng tiền điện tử cũng thúc đẩy việc áp dụng một hệ thống thanh toán tốt hơn khi mà tiền điện tử vốn đã phù hợp với các hệ thống như thế này.

Tuy nhiên, mấu chốt của điều này vẫn là việc áp dụng rộng rãi nó trong thực tế. Bằng việc đi kèm với công nghệ blockchain, có lẽ DePIN sẽ cần nhiều thời gian nữa để hoàn thiện mình cũng như chứng minh được sự hữu dụng của nó trong thực tế. Cũng vì các hệ thống này còn khá non trẻ và giống như bất kỳ công nghệ mới nào khác, chúng có thể có xu hướng thay đổi nhanh chóng và một số thay đổi này có thể không hấp dẫn người dùng.

Câu hỏi thường gặp

Những nền tảng giao dịch Crypto tốt nhất tại Việt Nam | Tháng 4 năm 2024

BYDFi Tìm hiểu ngay →

Coinrule Tìm hiểu ngay →

BingX Tìm hiểu ngay →

KuCoin Tìm hiểu ngay →

Kraken Tìm hiểu ngay →