zkSync là một trong số những giải pháp được đưa ra nhằm giải quyết vấn đề mở rộng và phí giao dịch trên mạng lưới Ethereum.
Vấn đề mở rộng và giảm chi phí trên mạng lưới Ethereum (ETH) đã và đang trở thành điểm hướng đến của phần lớn các giải pháp hiện nay. Hiện có 4 giải pháp điển hình để mở rộng mạng Ethereum bao gồm Sidechain, Plasma, Rollup hay State channel. Trong khi Optimistic rollup chưa chứng tỏ được nhiều kể từ khi mainnet và Sidechain cũng như Plasma vẫn đang vướng phải một số lỗi về khả năng bảo mật thì kỳ vọng bây giờ lại được đặt vào các giải pháp zk-Rollup.
Và zkSync đang là một giải pháp thu hút được rất nhiều sự chú ý của các tên tuổi lớn trên thị trường như Binance, Ethereum Foundation, Coinbase… Vậy có gì đặc biệt ở zkSync khiến nó trở nên nổi bật và được đánh giá là một đối thủ đáng gờm giữa rất nhiều giải pháp Layer 2 hiện tại? Hãy cùng BeInCrypto tìm hiểu kỹ hơn qua bài viết dưới đây nhé.
Tổng quan về zkSync và hệ sinh thái zkSync
1. zkSync là gì?
Như BeInCrypto đã chia sẻ ở trên, zkSync (zkSync 1.0 hay zkSync v1) được biết đến là một giải pháp mở rộng nhằm giảm chi phí, đẩy nhanh tốc độ giao dịch, đồng thời đem lại sự bảo mật cao cho người dùng. Ban đầu, zkSync 1.0 chỉ đơn giản là một phương thức thanh toán và chưa tích hợp smart contracts. Tuy nhiên sau đó, với các phiên bản cập nhật 1.x, zkSync đã có thêm chức năng NFT và swap. Thông qua giao thức zkSync, người dùng có thể swap giữa ETH và các token theo chuẩn ERC-20 với mức phí thấp nhờ cơ chế Atomic swap.
zkSync sử dụng công nghệ zk Rollup. Nó giúp xử lý các vấn đề trên mạng Ethereum bằng cách đưa mọi tính toán cần thiết được thực hiện ngoài chuỗi và hầu hết các dữ liệu cũng được lưu trữ ngoài chuỗi. Vì tất cả các giao dịch đều được xác thực trên chuỗi chính Ethereum, người dùng được hưởng mức độ bảo mật tương tự như trong Ethereum. Như vậy, với những gì hiện có, zkSync hoạt động ở Layer 3 (HyperChain) với khả năng mở rộng lên đến không giới hạn khi hoàn thiện.
2. zkSync 2.0 là gì?
zkSync 2.0 (hay zkSync v2) là một phiên bản nâng cấp của zkSync. zkSync v2 được tạo ra để trông giống như Ethereum với việc các hợp đồng thông minh được viết bằng Solidity/Vyper, nhưng với mức phí thấp hơn. Nó cung cấp cho các nhà phát triển không gian thiết kế để thử nghiệm với các ứng dụng không thể thực hiện được trên Ethereum hiện nay.
Mới đây nhất, Matter Labs đã hoàn thiện zkSync testnet và triển khai thành công zkSync 2.0 cho mạng chính hồi cuối tháng 10. Ở phiên bản zkSync v2 này hiện được hỗ trợ bởi các tính năng nổi bật như hỗ trợ riêng chữ ký ECDSA; hỗ trợ Solidity 0.8.x; hỗ trợ cho các nguyên bản tiền mã hóa Ethereum; Plugin Hardhat; giao tiếp giữa hợp đồng thông minh L1 → L2; zkPorter…
zkPorter là gì? Nếu zkSync 2.0 là mảnh ghép giúp Ethereum tiến tới mass adoption thì zkPorter là động cơ thúc đẩy mang lại sức mạnh cho zkSync 2.0. zk-Porter là một giải pháp sharding mà zkSync dự định để tăng thông lượng. Cụ thể, zkPorter sẽ đẩy khả năng giao dịch mỗi giây (TPS) của blockchain lên hơn 20,000.
zkEVM là gì? zkEVM là máy chủ ảo có chức năng thực thi các smart contracts nhằm tương thích với thuật toán Zero knowledge proof. zkEVM chính là điểm then chốt để xây dựng một giải pháp zk Rollup tương thích tốt hơn với máy chủ ảo Ethereum (EVM) trong khi vẫn đảm bảo được tính bảo mật, không xảy ra lỗi, bugs được battle-tested tốt. Nhờ có zkEVM mà zkSync 2.0 khả năng tương thích cao với EVM.
Khác với phiên bản đời đầu, zkSync 2.0 đã mang đến khả năng hỗ trợ generalized smart contracts, tức là zkSync Complier sẽ chuyển đổi smart contract từ ngôn ngữ Solidity thành zkEVM nhằm tương thích EVM và cung cấp nguồn dữ liệu sẵn có off-chain – zkPorter. Với sự góp mặt của nhiều thành phần mới như zkEVM, zkPorter và zkRollup thì zkSync 2.0 sẽ giải quyết được vấn đề về bảo mật, phi tập trung, khả năng mở rộng, khả năng lập trình trên mạng Ethereum hiện nay.
3. zkSync giải quyết vấn đề gì?
Như BeInCrypto, ngoài việc giúp tối ưu phí gas và tốc độ giao dịch trên mạng lưới Ethereum, giao thức zkSync được thiết kế để giải quyết một số vấn khác như:
- Tối giản các bên liên quan: Các ví tiền điện tử ưu tiên hàng đầu như Argent hoặc Dharma được xây dựng nhằm mục đích cung cấp một giải pháp để thay thế ngân hàng cho toàn bộ xã hội. Và zkSync là một công cụ giúp cho nhiệm vụ này có thể thực thi.
- Đa dạng hoá trải nghiệm trên Ethereum: Sự nổi lên của DeFi mở ra nhiều trường hợp sử dụng thú vị hơn và zkSync sẽ đóng góp đáng kể trong quá trình trải nghiệm của người dùng.
4. Chi phí giao dịch trong zkSync là gì?
Trong zkSync, chi phí của mỗi giao dịch sẽ bao gồm hai thành phần:
- Phần off-chain: Là chi phí lưu trữ trạng thái và tạo SNARK (Zero Knowledge Proof). Vì phần này phụ thuộc vào việc sử dụng tài nguyên phần cứng nên không thể thay đổi được. Nói cách khác, mọi giao dịch đều phải trả một số tiền như nhau cho phần này. Theo zkSync ước tính thì sẽ mất khoảng gần 0.001 USD cho mỗi lần chuyển.
- Phần on-chain: Đối với mỗi khối zkSync, người xác thực phải trả Ethereum gas để xác minh SNARK, cộng thêm khoảng lượng gas cho mỗi giao dịch để công bố trạng thái ∆. Khác với phần off-chain, phần on-chain là một biến số và nó phụ thuộc vào giá gas hiện tại trong mạng Ethereum. Tuy nhiên, như BeInCrypto đã nói ở trên, phí gas này rẻ hơn rất nhiều so với chi phí chuyển ETH/ERC-20 thông thường.
5. zkSync có gì đặc biệt?
Lý giải cho việc giải pháp zkSync nhận được nhiều sự quan tâm trong cộng đồng có thể đến từ một số tính năng tiêu biểu sau đây:
- Bảo mật cấp mainnet mà không cần phụ thuộc vào bên thứ 3.
- Chuyển ETH và các token ERC-20 lên L1 với xác nhận tức thì và thời hạn không quá 10 phút.
- Phí giao dịch cực thấp (chỉ xấp xỉ bằng 1/100 chi phí mainnet đối với ERC-20 và 1/130 đối với ETH).
- Không cần đăng ký để nhận tiền.
- Thanh toán cho các địa chỉ Ethereum hiện có (bao gồm cả hợp đồng thông minh)
- Phí có thể thanh toán thuận tiện khi mã token được chuyển.
- Rút tiền vào mạng chính chỉ trong 10 phút.
- Hợp đồng thông minh tương thích EVM permissionless.
- Hỗ trợ Multisig.
6. Đội ngũ, nhà đầu tư, đối tác, roadmap phát triển của zkSync là gì?
- Đội ngũ: zkSync là một dự án của Matter Labs và được ra mắt công chúng vào mùa hè năm 2020. Matter Labs được thành lập vào cuối năm 2019 bởi Alexandr Vlasov và Alex Gluchowski. Trong đó, Alex Gluchowski được biết đến là kỹ sư phần mềm với nhiều năm kinh nghiệm trong ngành. Trước đó, anh đã từng làm CTO cho một vài công ty công nghệ, nổi bật là một công ty chuyên về Ethereum R&D trước khi bắt đầu dồn tâm huyết cho zkSync.
- Nhà đầu tư: zkSync cũng nhận được rất nhiều sự chú ý của các nhà đầu tư lớn cũng như liên tục gọi vốn thành công trên thị trường. Một vài nhà đầu tư nổi bật như Binance, Coinbase Ventures, Balancer, Aave, Curve, a16z, Blockchain.com, Crypto.com, Bybit, Consensys, OKEx, Covalent… Gần đây nhất, vào tháng 1/2022, zkSync nhận được khoản đầu tư trị giá 200 triệu USD từ BitDAO để xây dựng hệ sinh thái zkSync.
- Đối tác: Vì tiếp cận được với nhiều mảng trong thị trường blockchain nên zkSync hiện cũng đang hợp tác với rất nhiều big name trong lĩnh vực này. Một vài trong số đó có thể kể đến như Houbi Ventures, Chanlink, nansen, Rarible, CoinGecko…
7. Roadmap
Roadmap của zkSync được chia thành 4 giai đoạn như sau:
- Giai đoạn 1 chính là sự ra mắt của zkSync 1.0 vào tháng 6/2020. Giai đoạn này hiện đã hoàn thành
- Giai đoạn 2 là zkSync 2.0 với một loạt các tính năng mới được thiết kế và phát triển. Giai đoạn này hiện đã được Matter Labs cho ra mắt mainnet 2.0 vào ngày 28/10/2022.
- Giai đoạn 3 sẽ là tập trung vào privacy và mở thêm một vài tính năng đặc biệt của zk Rollup.
- Giai đoạn 4 dự kiến sẽ tập trung về decentralization và anti-censorship. Tức là zkSync sẽ hướng đến trở thành một dự án phi tập trung và không chịu sự kiểm duyệt bằng cách loại bỏ hoàn toàn quyền kiểm soát của Matter Labs. Thay vào đó, những quyền này sẽ được trao cho cộng đồng.
Tổng quan về zkSync token và tokenomics
Tính đến thời điểm BeInCrypto thực hiện bài viết này, vẫn chưa có thông tin chính thức về việc có hay không ra mắt zkSync token hay chương trình zkSync airdrop. Tuy nhiên, dựa vào lịch sử của các dự án trước đó, cộng đồng tin rằng sẽ có một sự kiện zkSync airdrop trong tương lai.
Mặc dù không chắc chắn sự kiện airdrop này có thể xảy ra nhưng độc giả quan tâm có thể chuẩn bị trước cho mình những thao tác để gia tăng cơ hội nhận được zkSync airdrop khi họ thông báo ICO zkSync token (nếu có). Hãy tham khảo bài viết này của BeInCrypto để biết được cách có thể nhận được zkSync airdrop nhé.
Hệ sinh thái zkSync
Ở thời điểm BeInCrypto thực hiện bài viết này, hệ sinh thái của zkSync cũng đã tích lũy được khá nhiều dự án thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như wallet (zkSync wallet, Numio, imToken), DeFi, games, DAO (OlympusDAO, Aragon…), NFT (zkAnimals, Taker protocol…)… Độc giả có thể tham khảo thêm về các dự án trong hệ sinh thái zkSync tại đây.
Lời kết
Có thể thấy rằng, giữa nhiều dự án Layer2 trên Ethereum thì zkSync đang tự chứng minh để cho cộng đồng thấy rằng mình là một ứng cử viên sáng giá. Theo thống kê từ L2Beat, dựa theo TVL của các giải pháp Layer 2 này, tại thời điểm BeInCrypto viết bài này, zkSync protocol hiện đang xếp thứ 7 với TVL khoảng 55 triệu USD.
xkSync dường như không chỉ khắc phục được các yếu điểm của zk rollup mà còn tạo ra nhiều giải pháp đột phá để cạnh tranh. Hi vọng trong tương lai chúng ta sẽ còn thấy việc ứng dụng rộng rãi zkSync trong lĩnh vực này.
Tham gia nhóm cộng đồng của BeInCrypto Telegram | Facebook fanpage | Facebook group để cập nhật những thông tin mới nhất về zkSync protocol cũng như sự kiện zkSync airdrop (nếu có) nhé.
Tất cả thông tin có trên trang web của chúng tôi được xuất bản một cách thiện chí và chỉ dành cho mục đích thông tin chung. Người đọc tự trách nhiệm với bất kỳ hành động nào thực hiện đối với thông tin được tìm thấy trên trang web của chúng tôi.
Tại Learn, ưu tiên của chúng tôi là cung cấp thông tin chất lượng cao. Chúng tôi dành thời gian để xác định, nghiên cứu và tạo ra nội dung giáo dục hữu ích cho độc giả.
Để duy trì tiêu chuẩn này và tiếp tục tạo ra nội dung tuyệt vời, các đối tác của chúng tôi có thể thưởng cho chúng tôi một khoản hoa hồng cho các vị trí trong bài viết của chúng tôi. Tuy nhiên, những khoản hoa hồng này không ảnh hưởng đến quy trình tạo nội dung không thiên vị, trung thực và hữu ích của chúng tôi.
