CBDC là phiên bản kỹ thuật số của tiền tệ fiat, được phát hành bởi Ngân hàng Trung ương của mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ. Ở thời điểm hiện tại, các nền kinh tế lớn trên thế giới như Hoa Kỳ, Trung Quốc hay Nga… đều đã và đang có ý định phát hành CBDC của riêng mình. Trong bài viết này, BeInCrypto sẽ cùng bạn tìm hiểu thêm về loại tiền tệ kỹ thuật số này và giải thích lý do tại sao các Chính phủ trên thế giới lại đang tích cực tham gia vào cuộc đua CBDC đến vậy?
CBDC là gì?
Trước hết CBDC (hay Central Bank Digital Currencies) là phiên bản kỹ thuật số của tiền tệ fiat của một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ có chủ quyền. Nghĩa là thay vì bạn đưa cho người khác 1 USD qua chuyển ngân hàng như thông thường thì bạn sẽ có thể chuyển cho họ số tiền tương tự qua ví điện tử mà không cần phải thông qua một đơn vị trung gian. Đó là mục tiêu chính của các dự án CBDC.
Các loại tiền fiat hiện tại (như đô la Mỹ, bảng Anh) bị giới hạn ở yếu tố kỹ thuật số. Nghĩa là việc chúng ta chuyển tiền qua các ngân hàng, tổ chức tài chính chỉ là các bút toán ghi nhận số liệu thông thường giữa các ngân hàng với nhau. Đổi lại, với CBDC, người dùng sẽ chuyển cho nhau một lượng tiền thật thông qua các ví lưu trữ.
Ngoài ra, CBDC cũng tương tự như stablecoin mà chúng ta thường thấy. Nó được trao đổi với các loại tiền tệ fiat cụ thể với tỷ lệ 1:1. Khác biệt ở chỗ stablecoin như Tether (USDT) được điều hành bởi tổ chức tư nhân. Họ nắm giữ khoản tiền tương đương với số lượng coin được phát hành, số tiền họ nắm giữ giúp stablecoin có thể phản ánh giá trị chính xác của tiền tệ fiat. Còn CBDC được phát hành và kiểm soát bởi các ngân hàng trung ương của các quốc gia.
Như vậy, để dễ hiểu hơn, chúng ta có thể tóm gọn lại về CBDC trong 3 yếu tố chính sau đây:
- Thứ nhất, nó tồn tại dưới dạng kỹ thuật số.
- Thứ hai, nó do ngân hàng trung ương của một quốc gia phát hành.
- Thứ ba, nó được dự định sử dụng một loại tiền tệ hợp pháp (legal tender) tương tự như tiền fiat truyền thống.
Bitcoin là loại tiền điện tử nổi tiếng nhất thế giới, đáp ứng hai trong số các tiêu chí trên, đó là dạng kỹ thuật số và được coi là một loại tiền tệ hợp pháp ở một số quốc gia như El Salvador và gần đây nhất là Công hòa Trung Phi. Nhưng Bitcoin không được phát hành bởi Ngân hàng Dự trữ Trung ương của các quốc gia này. Vì vậy nó không được tính là CBDC ngay cả khi các ngân hàng này khai thác Bitcoin.
CBDC hoạt động như thế nào?
Một số quốc gia đang phát triển tiền tệ kỹ thuật số đề xuất blockchain là công nghệ cơ bản cho CBDC. Tuy nhiên, ngân hàng trung ương đã nghiên cứu và ra quyết định cuối cùng đó là sổ cái phân tán. Theo một số quốc gia dự định triển khai CBDC, nó có thể hoạt động trên các ví di động tương tự như Apple Pay hoặc Google Wallet.
Bahamas là nơi ra mắt CBDC đầu tiên trên thế giới vào tháng 10/2020. Ngân hàng trung ương đã phát hành Sand Dollar tương tự như phát hành Bahamian Dollar. Việc chuyển Sand Dollar được thực hiện thông qua điện thoại di động. Ngân hàng trung ương đã hợp tác với đơn vị tư nhân để xây dựng cơ sở xác thực danh tính người dùng (KYC). Sand Dollar tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh toán ngang hàng mà không cần trung gian như tài khoản ngân hàng.
Tại sao các chính phủ bắt đầu muốn có một CBDC?
Các quốc gia đang nỗ lực chạy đua CBDC
Thời gian gần đây, Chính phủ của các nền kinh tế trên thế giới đang nỗ lực trong công cuộc chạy đua để cho ra mắt CBDC. Tính đến tháng 8/2021, đã có 81 quốc gia, bao gồm cả cơ quan quản lý tiền tệ như Liên minh Châu Âu đã triển khai CBDC.
- 5/81 quốc gia đã ra mắt CBDC, cụ thể là Bahamas, Saint Kitts và Nevis, Antigua và Barbuda, Saint Lucia và Grenada.
- 32/81 quốc gia bao gồm cả Hoa Kỳ vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu CBDC. Ngân hàng trung ương đang cố gắng tìm hiểu để biết liệu họ có thực sự cần có một CBDC hay không. Ngoài ra, họ cũng dành thời gian nghiên cứu các tác động an ninh của các khu vực triển khai CBDC.
Vào tháng 4/2021, Nhật Bản đang trong giai đoạn khởi động CBDC cho đồng yên kỹ thuật số của họ. Họ dự định sẽ thử nghiệm CBDC vào năm 2026 nhưng theo cách tiếp cận của Thụy Điển, thay vì theo mô hình của Trung Quốc đã làm. Đồng nhân dân tệ kỹ thuật số của Trung Quốc đã được sử dụng trong 70.75 triệu giao dịch, lên tới 34.5 tỷ nhân dân tệ (~5 tỷ USD) vào cuối tháng 6/2021. Quốc gia này đã phát hàng triệu nhân dân tệ kỹ thuật số cho người dân như để tạo sự thu hút cho loại tiền mới này.
Vào tháng 4/2021, E-krona của Thụy Điển cũng đang trong giai đoạn thử nghiệm CBDC. Campuchia đã thử nghiệm CBDC của mình từ tháng 7/2020, và bất kỳ công dân có thuê bao di động Campuchia đều có thể tham gia, vào CBDC. Trong khi đó, Hàn Quốc đã hoàn tất CBDC và dự kiến chuyển sang giai đoạn thử nghiệm vào tháng 8/2021.
Ukraine cũng có một CBDC của mình là e-hryvnia. Vào tháng 1/2021, ngân hàng trung ương của Ukraine đã ký một thỏa thuận với Stellar Development Foundation, tổ chức đứng sau Stellar (XLM). Tuy nhiên vẫn chưa chắc chắn liệu CBDC của Ukraine có xây dựng trên blockchain của Stellar hay không.
Tại sao các quốc gia cần có CBDC?
Dựa trên bối cảnh nền tài chính hiện tại, có một số lý do lý giải cho việc cần có CBDC tại mỗi quốc gia như sau:
- Thứ nhất là sức hút của Bitcoin và các loại tiền điện tử trong những năm gần đây. Hành trình từ một loại tài sản gần như vô giá trị cách đây 10 năm về trước trở thành một phần của nền kinh tế với vốn hóa như hiện tại, vượt mặt các công ty công nghệ lớn như Facebook hay Netflix… đã khiến người ta không thể không quan tâm đến nó.
- Thứ hai là vị thế của các đồng stablecoin. Là một phần của thị trường Crypto, stablecoin cũng cho thấy những sự gia tăng vượt bậc. Theo dữ liệu từ BeInCrypto, vốn hóa của stablecoin hiện chiếm khoảng 20% vốn hóa toàn thị trường. Riêng tại Hoa Kỳ, phân cực giữa CBDC (hậu thuẫn bởi FED) và stablecoin (hậu thuẫn bởi khối tư nhân) cũng đã góp phần làm gia tăng sức nóng của CBDC.
- Thứ ba là sự gia nhập của big tech vào lĩnh vực tài chính. Công nghệ lên ngôi, xu hướng số hóa là tất yếu. Sự gia nhập của big tech khiến cho các quốc gia không thay đổi sớm sẽ trở thành tụt hậu và đánh mất vị thế của chính mình.
Một số lợi ích của CBDC
Theo báo cáo vào tháng 3/2019 của Viện và Khoa Luật, CBDC có thể giúp ngân hàng trung ước tăng hiệu quả giải ngân tiền trong thời gian khủng hoảng. IMF cũng cho biết CBDC có thể thúc đẩy thanh toán tài chính vì khi có CBDC, công dân sẽ không cần tài khoản ngân hàng. Đó là một giải pháp thích hợp cho các quốc gia có tỷ lệ dân số sở hữu tài khoản ngân hàng ở mức thấp nhưng lại có quyền truy cập Internet thông qua ứng dụng di động như Việt Nam hoặc Indonesia…
Trong một bài báo vào tháng 4/2020, Fan Yifei, Phó thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) chia sẻ rằng CBDC sẽ làm giảm việc sử dụng tiền giả, tiền bất hợp pháp, một vấn đề nan giải khi tiền mặt quá phổ biến. MasterCard ước tính chi phí quản lý tiền mặt của một quốc gia lên tới 1.5% GDP. Việc có CBDC có thể giúp tiết kiệm chi phí quản lý rất nhiều.
Tương lai của CBDC
Một số người ủng hộ CBDC tin tưởng vào giải pháp bảo mật của các loại tiền kỹ thuật số này. Vào tháng 6/2020, thành viên ban điều hành ECB lập luận rằng đồng euro kỹ thuật số sẽ riêng tư hơn các stablecoin do tư nhân phát hành. Đơn giản vì chúng không tạo ra lợi ích thương mại trong việc lưu trữ, quản lý hoặc kiếm tiền từ dữ liệu người dùng.
Tuy nhiên, một bộ phận không nhỏ lo ngại về các tác động riêng tư của CBDC. Một số quốc gia sẽ tận dụng CBDC để gia tăng khả năng giám sát trong nước. Nói cách khác, nó chỉ là một hình thức quản lý khác của Chính phủ thay cho tiền fiat. Điều này có vẻ như đi ngược lại với lợi ích mà người ta mong muốn về CBDC như một hệ thống mở, không cần cấp phép và riêng tư.
Hi vọng bài viết này đã mang đến cho độc giả của BeInCrypto những kiến thức cần thiết về đồng tiền kỹ thuật số của các ngân hàng trung ương (CBDC) hiện nay. Để cập nhật thêm những bài viết cũng như những tin tức mới nhất từ thị trường, hãy tham gia vào nhóm Telegram của BeInCrypto nhé.
Tất cả thông tin có trên trang web của chúng tôi được xuất bản một cách thiện chí và chỉ dành cho mục đích thông tin chung. Người đọc tự trách nhiệm với bất kỳ hành động nào thực hiện đối với thông tin được tìm thấy trên trang web của chúng tôi.
Tại Learn, ưu tiên của chúng tôi là cung cấp thông tin chất lượng cao. Chúng tôi dành thời gian để xác định, nghiên cứu và tạo ra nội dung giáo dục hữu ích cho độc giả.
Để duy trì tiêu chuẩn này và tiếp tục tạo ra nội dung tuyệt vời, các đối tác của chúng tôi có thể thưởng cho chúng tôi một khoản hoa hồng cho các vị trí trong bài viết của chúng tôi. Tuy nhiên, những khoản hoa hồng này không ảnh hưởng đến quy trình tạo nội dung không thiên vị, trung thực và hữu ích của chúng tôi.
