Soulbound token (SBT) là một dạng token giúp tái hiện và dựng lại lại toàn bộ thông tin về một cá nhân bất kỳ trong một xã hội phi tập trung (DeSoc).
Xã hội phi tập trung (DeSoc) là gì? Soulbound token (SBT) là gì?
Khái niệm xã hội phi tập trung (Decentralized social – DeSoc) được nhắc đến trong một bản whitepaper của Vitalik Buterin cùng các tác giả khác. Về cơ bản thì DeSoc là một xã hội số tương tự như một xã hội trong thế giới thực hiện tại. Khác biệt ở đây là mọi thứ được phi tập trung hóa với sự hiện diện của Soulbound token trở thành “linh hồn” của DeSoc.
Để hiện thực tầm nhìn về một xã hội phi tập trung, chúng ta sẽ cần tạo ra một thứ gọi là Soulbound token (SBT). Chúng ta có thể hiểu SBT là các token nhận dạng và danh tiếng nhưng không có chức năng giao dịch trên thị trường mở hay chuyển từ ví này sang ví khác giống như NFT và các loại tiền điện tử khác. Soulbound token được ràng buộc vĩnh viễn với một ví hoặc tài khoản trong suốt thời gian tồn tại của nó. Những ví hoặc tài khoản lưu trữ Soulbound token như vậy được gọi là Soul (Linh hồn).
Điều quan trọng mà chúng ta cần lưu ý ở đây là các Soul có thể phát hành và chứng thực SBT cho các Soul khác. Để dễ hiểu hơn, chúng ta có thể hình dung thế này. Mọi hoạt động trong đời sống hiện tại có thể được tái hiện một cách hoàn hảo trong xã hội phi tập trung. Ví dụ như một trường đại học (được đại diện bởi một Soul) có thể cấp SBT như một dạng chứng nhận rằng một cá nhân (một Soul khác) đã hoàn thành một khóa học bất kỳ….
Sự kết hợp giữa SBT và DeSoc sẽ giúp định hình con đường phía trước của Web 3.0 một cách có ý nghĩa hơn. Nói cách khác, chúng sẽ tạo ra các khối để có thể định hình lại cách truyền thống mà chúng ta liên hệ với nhau, xây dựng và quản lý cộng đồng, truyền thông… Những gì chỉ là một ý tưởng ngày nay có thể một ngày nào đó sẽ trở thành một phần của cuộc sống Web3 của chúng ta và hơn thế nữa.
Soulbound token hoạt động như thế nào?
Nghe có phần khá hàn lâm nên tính đến thời điểm hiện tại, chúng ta không có nhiều thông tin chính thức về SBT hay cái gọi là DeSoc. Mọi thứ vẫn chỉ dừng lại ở việc đưa ra một ý tưởng hay một bản phác thảo đề xuất mà thôi. Tuy nhiên, khi công nghệ blockchain trở nên phổ biến và được chấp nhận rộng rãi hơn, một xã hội phi tập trung sẽ dần được hình thành.
Dựa vào hình minh họa ở trên, chúng ta có thể điểm lại một số sự khác biệt giữa SBT và NFT như sau:
SBT
- SBT là token không thể chuyển nhượng và không thể chuyển nhượng cho bên thứ ba.
- SBT có thể được sử dụng làm bằng chứng, mang trong mình khả năng xác định danh tính thậm chí cho NFT.
- SBT có thể được sử dụng như một bằng chứng về khái niệm & bản sắc xã hội cho nghệ thuật NFT, cho vay không tập trung hoặc các hợp đồng cho thuê.
- SBT chứa một cơ chế phục hồi cộng đồng xác định tư cách thành viên của Soul trên các cộng đồng khác nhau để phục hồi. Xem chi tiết về điều này tại phần Soulbound token liệu có bị hack ở phía dưới bài viết này nhé.
- Các SBT có thể cung cấp quyền truy cập cho các tài liệu, chứng chỉ và các thỏa thuận pháp lý khác được cấp bởi bất kỳ tổ chức được ủy quyền nào.
NFT
- NFT là tài sản kỹ thuật số có thể chuyển nhượng cho phép người dùng mua và bán trên thị trường thứ cấp như Opensea.
- NFT chỉ gắn bó với nghệ thuật kỹ thuật số.
- Ngoài các bộ sưu tập kỹ thuật số, NFT cũng có nhiều trường hợp sử dụng thực tế như đảm bảo tính xác thực của sản phẩm, bất động sản, hồ sơ y tế và nhận dạng…
- Vì NFT thuộc danh mục tài sản kỹ thuật số nên người dùng sẽ không thể khôi phục sau khi nó bị mất hoặc bị chuyển nhầm cho bất kỳ ai.
- NFT có thể được sử dụng làm vé trong các sự kiện công cộng và riêng tư mà không cần xác minh danh tính.
Điều gì khiến Soulbound token trở nên đặc biệt?
Như BeInCrypto đã chia sẻ ở phần trên, SBT là một dạng token không thể chuyển nhượng hay mua bán. Có thể so với các định dạng tiền điện tử thông thường, điều này tạo sự khác biệt giữa chúng và các token SBT. Tuy nhiên, trên thực tế đây không phải là lần đầu tiên khái niệm này xuất hiện.
Điều đặc biệt mà SBT mang lại ở đây là vai trò của nó trong việc hình thành nên một xã hội phi tập trung, một xã hội của tương lai. Trong cái xã hội đó, SBT được coi là những khối (block) khởi thủy để xây dựng nên các mạng dân chủ, phi tập trung hoàn toàn và tạo dựng nên các xã hội Web3 khác nhau.
Soulbound token liệu có thể bị hack?
Tương tự như NFT hay các loại tiền điện tử khác, Soulbound token cũng có thể đối mặt với các nguy cơ trở thành nạn nhân của các vụ hack. Sẽ là một thảm họa lớn nếu những thứ đại diện cho bạn trong một xã hội phi tập trung vào một ngày đẹp trời nào đó lại bị đánh cắp hoặc bạn không có khả năng truy cập được vào nó nữa.
Để giải đáp vấn đề này, Vitalik Buterin đã đề xuất một “mô hình phục hồi xã hội (social recovery). Nguyên lý của mô hình này khá đơn giản. Người dùng có thể chỉ định một nhóm cá nhân hoặc tổ chức làm “người giám hộ” cho mình khi cần thiết. Những người giám hộ này có khả năng truy cập và thay đổi khóa cá nhân trong ví của người dùng nếu ví bị xâm phạm. Nó giống như việc bạn lựa chọn một người hoặc một nhóm người bạn tin tưởng và đưa họ vào danh sách những người tin tưởng trên Facebook hoặc sim điện thoại vậy. Những người này sẽ trợ lực giúp bạn có thể xác minh danh tính, quyền sở hữu với ví đó và trao quyền cho bạn có thể phục hồi và chiếm quyền nó khi bị hack.
Dự phóng các trường hợp sử dụng của Soulbound token
Khi chúng ta “phi tập trung hóa” thế giới thực tại và biến nó trở thành một xã hội phi tập trung, dường như không hề có giới hạn dành cho các trường hợp sử dụng tiềm năng của SBT. Dưới đây là một vài trường hợp đặc sắc mà BeInCrypto có thể tổng hợp lại.
- Quản lý hồ sơ y tế: Trong thế giới thực tại, chúng ta đã gắng sức xây dựng một bộ bệnh án điện tử dành cho mỗi cá nhân. Nó bao gồm toàn bộ các tiểu sử bệnh tật, thói quen ăn uống trong cuộc sống hàng ngày của mỗi người. Tuy nhiên, cái khó ở đây là làm thế nào để bệnh án điện tử đó có thể được tổng hợp, xác minh một cách dễ dàng mỗi khi chúng ta khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế khác nhau. Các SBT sẽ làm cho quy trình rườm rà này trở nên lỗi thời với một thứ giống như Soul y tế sẽ lưu giữ tất cả hồ sơ y tế của bạn.
- Cho vay phi tập trung: Các thị trường tài chính truyền thống được xây dựng dựa trên điểm tín dụng của người vay (credit score). Trong lĩnh vực tiền điện tử, điểm tín dụng này gần như không hoặc thiếu những công cụ/kỹ thuật có khả năng chứng minh khả năng hoàn trả khoản vay của một cá nhân/tổ chức. Tuy nhiên, SBT có thể giải quyết vấn đề này thông qua danh tiếng có thể chứng minh được.
- Nghệ sĩ: Các nghệ sĩ có thể sử dụng Soul của riêng họ để xuất bản NFT. Làm như vậy, họ có thể để lại danh tiếng trên chính các tác phẩm của mình một cách trực tiếp. Các nghệ sĩ cũng có thể tạo SBT của riêng họ theo các mục đích khác nhau, như liên kết các NFT của họ với một bộ sưu tập trên chuỗi. Theo đó, SBT và các mạng xã hội mà họ vạch ra có thể giúp bảo vệ chống lại hành vi đạo văn trong tương lai.
- CV số: Hãy quay lại khái niệm về SBT mà BeInCrypto đã nhắc đến ở đầu bài viết, với những gì mà SBT mang lại, đây có thể được xem như là một CV số cho tất cả chúng ta trong một DeSoc. Nó bao gồm mọi thông tin được gán riêng cho từng người và lưu trữ bất biến dưới sự trở lực của công nghệ blockchain.
Ưu và nhược điểm của Soulbound token
Ưu điểm
- SBT tạo ra một phiên bản số cho mỗi cá thể, qua đó tạo ra các mối quan hệ tin cậy tốt hơn trong các môi trường phi tập trung.
- SBT cho phép các nền tảng cho vay DeFi phát hành các khoản vay không thế chấp và có thể xác thực được người vay.
- SBT có thể cải thiện đáng kể cơ chế bỏ phiếu trong DAO.
- SBT có thể giúp tuyển dụng đúng ứng viên cho một công việc.
Nhược điểm
- SBT có thể lộ quá nhiều thông tin nhạy cảm về một người vì tất cả mọi thông tin đều được lưu trữ tại đó.
- SBT mới chỉ dừng lại ở ý tưởng và chưa có thực.
Tương lai của Soulbound token
Tính đến thời điểm hiện tại, SBT vẫn là một thứ gì đó khá mơ hồ nhưng lại mang tính tương lai. Khi mà tính phi tập trung hóa được đề cao, Soulbound token (hoặc một tên gọi khác, một hình thức khác tương tự) sẽ trở thành một yếu tố nền tảng của phong trào xã hội phi tập trung này. Tại thời điểm đó, các cộng đồng sẽ nổi lên với các mạng chia sẻ và hàng hóa được sở hữu và quản lý bởi các Soul sử dụng chúng.
Hãy tham gia cộng đồng của BeInCrypto để cập nhật thêm những thông tin về xu hướng này trong tương lai nhé.
Telegram | Facebook fanpage | Facebook group
Tất cả thông tin có trên trang web của chúng tôi được xuất bản một cách thiện chí và chỉ dành cho mục đích thông tin chung. Người đọc tự trách nhiệm với bất kỳ hành động nào thực hiện đối với thông tin được tìm thấy trên trang web của chúng tôi.
Tại Learn, ưu tiên của chúng tôi là cung cấp thông tin chất lượng cao. Chúng tôi dành thời gian để xác định, nghiên cứu và tạo ra nội dung giáo dục hữu ích cho độc giả.
Để duy trì tiêu chuẩn này và tiếp tục tạo ra nội dung tuyệt vời, các đối tác của chúng tôi có thể thưởng cho chúng tôi một khoản hoa hồng cho các vị trí trong bài viết của chúng tôi. Tuy nhiên, những khoản hoa hồng này không ảnh hưởng đến quy trình tạo nội dung không thiên vị, trung thực và hữu ích của chúng tôi.
